تاکی کاردی بطنی VT | از تشخیص تا درمان

تاکی کاردی بطنی VT چیست؟

تاکی کاردی بطنی VT یا V-tach نوعی آریتمی یا ریتم غیر طبیعی قلب است و زمانی اتفاق می‌افتد که سیگنال‌های الکتریکی غیرطبیعی در حفره‌های پایینی قلب (بطن‌ها) ایجاد شود. ضربان قلب سالم به طور طبیعی حدود 60 تا 100 ضربه در دقیقه در حالت استراحت است. در تاکی کاردی بطنی، قلب سریع‌تر از معمول، 100 ضربه یا بیشتر در دقیقه می‌تپد.

وی تک VT سه ضربان متوالی و یا بیشتر با سرعت بیش از 100 ضربه در دقیقه تعریف می‌شود. این ضربان قلب سریع مانع از پر شدن مناسب حفره های قلب از خون و فشرده شدن بطن‌ها می‌شود. و در ادامه قلب ممکن است نتواند خون کافی را به بدن پمپاژ کند. این وضعیت ممکن است همراه با علائمی چون احساس تنگی نفس یا سبکی سر همراه باشد و حتی در شرایطی امکان دارد که فرد هوشیاری خود را از دست دهد.

در طول یک دوره تاکی کاردی بطنی، ضربان قلب به قدری سریع است که فشار خون فرد پایین می آید و قلب نمی‌تواند اکسیژن کافی را به قسمت های مختلف بدن پمپاژ کند. طول دوره تاکی کاردی بطنی ممکن است کوتاه بوده و تنها چند ثانیه طول بکشد بدون اینکه آسیبی ایجاد کند. اما تاکی کاردی بطنی پایدار که بیش از چند ثانیه طول می‌کشد، می‌تواند سلامت فرد را به خطر اندازد. در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، V-tach ممکن است باعث توقف تمام فعالیت‌های قلب شود. به این عارضه ایست قلبی ناگهانی می‌گویند.

بسیاری از افراد با شنیدن تاکی کاردی بطنی نگران می‌شوند چرا که بسیار شنیده‌اند که VT ممکن است باعث مرگ ناگهانی شود. اما باید گفت با تشخیص به موقع بیماری و مراجعه به پزشک می‌توان این بیماری را نیز مدیریت و درمان نمود و تا حد بسیار زیادی خطرات آن را کاهش داد. همچنین درمان می‌تواند شامل درمان دارویی یا ابلیشن و دفیبریلاتور کاشته شده باشد.

ما در این مقاله به بررسی علائم و علل تاکی کاردی V-tach می‌پردازیم و نحوه تشخیص و روش های درمانی را نیز مورد بررسی قرار می‌دهیم. برای خواندن ادامه مقاله با ما همراه باشید.

ضربان قلب در حالت معمولی

برای درک بهتر چگونگی ایجاد تاکی کاردی بطنی، ابتدا لازم است بدانیم ریتم طبیعی قلب به چه صورت است.

قلب دارای چهار حفره است. دو حفره فوقانی دهلیز و دو حفره پایینی هم بطن نامیده می‌شوند. ضربان قلب توسط سیستم الکتریکی قلب کنترل می‌شود. شروع سیگنال های الکتریکی قلب در گروهی از سلول‌ها در حفره بالای قلب، دهلیز به نام گره سینوسی است. در ادامه سیگنال‌ها از مسیری بین حفره های فوقانی و تحتانی قلب به نام گره دهلیزی بطنی (AV) عبور می‌کنند. حرکت سیگنال‌ها باعث فشرده شدن قلب و پمپاژ خون به بدن می‌شود.

در یک قلب سالم، این فرآیند سیگنال دهی قلب معمولاً به آرامی انجام می شود و در نتیجه ضربان قلب در حالت استراحت بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه است.

اما گاهی فرآیند عبور سیگنال‌های الکتریکی از قلب توسط برخی مشکلات تغییر می‌کند و باعث ایجاد آریتمی قلبی می‌شود. در آریتمی VT، سیگنال‌های الکتریکی معیوب در حفره‌های پایینی قلب باعث می‌شود که قلب 100 بار یا بیشتر در دقیقه ضربه بزند.

علائم آریتمی تاکی کاردی بطنی V-tach

وقتی ضربان قلب خیلی سریع می‌زند، ممکن است قلب نتواند خون کافی به قسمت های مختلف بدن پمپ کند. بنابراین احتمال دارد اندام‌ها و بافت‌ها اکسیژن کافی دریافت نکنند. علائم تاکی کاردی بطنی معمولا به دلیل کمبود اکسیژن است.

علائم V-tach شامل موارد زیر است:

• درد قفسه سینه که آنژین نامیده می شود.
• تپش قلب بالا – ضربان قلب سریع
• سرگیجه یا احساس سبکی در سر
• تنگی نفس
• از دست دادن هوشیاری، غش کردن
• ایست قلبی

تاکی کاردی بطنی، بر اساس مدت زمان یک دوره گروه بندی می شود:

VT غیر پایدار به خودی خود در عرض 30 ثانیه متوقف می‌شود. دوره‌های کوتاه ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکنند.
VT پایدار بیش از 30 ثانیه طول می کشد. این نوع از تاکی کاردی بطنی می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند.

تشخیص تاکی کاردی بطنی وی تک

برای تشخیص تاکی کاردی بطنی، پزشک ابتدا موارد زیر را انجام می‌دهد:

• در مورد علائم با بیمار صحبت می‌کند.
• یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که شامل بررسی نبض است.
• در صورت داشتن سابقه پزشکی آن را بررسی می‌کند.
• در صورت نیاز آزمایشات لازم را تجویز می‌کند.

همچنین برای تشخیص VT آزمایشات زیر انجام می‌شود:

الکتروکاردیوگرام (ECG/EKG): در این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب بیمار ثبت می‌شود. رایج‌ترین آزمایش برای تشخیص تاکی کاردی بطنی گرفتن نوار قلب است.

1- مانیتور هولتر: باید توجه داشت در برخی موقع هنگام ثبت وضعیت قلب، آریتمی رخ نمی‌دهد بنابراین پزشک استفاده از مانیتور هولتر را تجویز می‌کند تا ریتم طبیعی قلب در بازه 24 الی 48 ساعت ثبت شود.

2- دستگاه نوار قلب خانگی: استفاده از این دستگاه به دلیل کوچکی و قابل حمل بودن برای بیمار راحت‌تر است. بسیاری از انواع آریتمی با دستگاه نوار قلب خانگی 6 لید نیز قابل تشخیص است. این دستگاه در عرض 30 ثانیه ریتم قلب را ثبت نموده و به صورت آنلاین به پزشک و یا اطرافیان بیمار ارسال می‌کند.

تست‌ها و آزمایشات زیر نیز در صورت نیاز توسط پزشک توصیه می‌شود:

• مطالعه الکتروفیزیولوژی
• تست استرس تردمیل
• اکوکاردیوگرافی
• آزمایشات خون

شایع ترین علت تاکی کاردی بطنی

بیماری ایسکمیک قلب شایع ترین علت است. این بیماری همچنین به عنوان بیماری عروق کرونر قلب یا بیماری عروق کرونر شناخته می‌شود. این بدان معناست که عضله قلب به دلیل انسداد در عروق کرونر نمی‌تواند خون و اکسیژن کافی دریافت کند. این معمولاً به دلیل تصلب شرایین اتفاق می‌افتد.

انواع آریتمی تاکی کاردی بطنی

انواع تاکی کاردی بطنی می‌توان از نظر شدت و منشا ایجاد به دو نوع MVT و PVT تقسیم‌بندی نمود:

تاکی کاردی بطنی تک شکلی (MVT): در تاکی کاردی بطنی مونو مورفیک، ریتم قلب از ضربان به ضربان دیگر ثابت‌تر به نظر می‌رسد. به عبارتی در هر موج، ضربان قلب در دستگاه یکسان به نظر می‌رسد. حدود 70 درصد از تمام قسمت‌های VT از این نوع هستند.

تاکی کاردی بطنی چند شکلی (PVT)

این نوع VT نوع بسیار خطرناکی از آریتمی است. به این معنی است که فعالیت الکتریکی قلب در همه جا هست و از ضربان به ضربان بعدی تغییر می‌کند. بسته به نوع VT پلی مورفیک، درمان ممکن است به نوع متفاوتی از دارو یا حتی جراحی نیاز باشد.

همچنین انواع وی تک به لحاظ مدت زمان رخ دادن به صورت زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

1- تاکی کاردی بطنی غیر پایدار

تاکی کاردی بطنی غیر پایدار به زمانی اشاره دارد که VT کمتر از 30 ثانیه طول بکشد. این دوره‌ها ممکن است بیایند و از بین بروند، که می‌تواند تشخیص را در مطب پزشک سخت‌تر کند.

2- تاکی کاردی بطنی پایدار

VT پایدار زمانی است که یک دوره VT به مدت 30 ثانیه یا بیشتر طول بکشد. این نوع VT باعث ایجاد مشکلی مانند افت ناگهانی فشار خون شود که نیاز به درمان فوری دارد.

تاکی کاردی بطنی بدون نبض

این نوع VT به این معنی است که بطن‌های شما آنقدر سریع می‌تپد که نمی‌توانند با خون پر شوند تا به بقیه بدن پمپ شود. اگر قلب نتواند جریان خون طبیعی را حفظ کند، نبض وجود نخواهد داشت. این نوع تاکی کاردی بطنی هم در تک شکلی و هم در چند شکلی می‌تواند اتفاق بیفتد.

دلایل آریتمی تاکی کاردی بطنی

تاکی کاردی بطنی به دلیل سیگنال دهی ناقص قلب ایجاد می‌شود که باعث می شود قلب در حفره‌های پایینی همان بطن‌ها بیش از حد تند بتپد. ضربان قلب سریع اجازه نمی‌دهد بطن‌ها پر و فشرده شوند تا خون کافی را به بدن پمپاژ کنند.

بسیاری از موارد و مشکلات هستند که می توانند باعث ایجاد اختلال در روند سیگنال دهی طبیعی قلب شده که منجر به بیماری تاکی کاردی بطنی VT شوند. این موارد شامل:

• سابقه داشتن حمله قلبی
• هر بیماری قلبی که باعث ایجاد زخم (اسکار) در بافت قلب شود.
• جریان خون ضعیف به عضله قلب به دلیل بیماری عروق کرونر
• مشکلات قلبی در بدو تولد، از جمله سندرم QT طولانی
• عدم تعادل الکترولیت و تغییرات در سطوح مواد معدنی بدن همچون پتاسیم، سدیم، کلسیم و منیزیم
• عوارض جانبی داروها و حتی مصرف داروهای گیاهی
• استفاده از محرک هایی مانند کوکائین یا مت آمفتامین

گاهی اوقات نیز علت دقیق تاکی کاردی بطنی مشخص نیست که به آن ایدیوپاتیک می‌گویند.

عوارض و خطرات تاکی کاردی بطنی

عوارض تاکی کاردی بطنی به موارد زیر بستگی دارد:

قلب چقدر تند می‌تپد.

ضربان قلب سریع چقدر طول می‌کشد.

این که آیا فرد با سایر بیماری های قلبی نیز درگیر است.

VT باعث می‌شود خون، کمتر از حد طبیعی به سلول ها و بافت های بدن برسد. این به این دلیل است که ضربان قلب آن‌قدر سریع است که حفره های قلب زمان کافی برای پر شدن از خون قبل از ضربان بعدی ندارند. بنابراین قلب نمی‌تواند خون کافی و اکسیژن به سایر قسمت‌های بدن ارسال کند.

وی تک یک مشکل اورژانسی است و نیاز به درمان فوری دارد. اگر تاکی کاردی بطنی بیش از 30 ثانیه طول بکشد (به نام تاکی کاردی بطنی پایدار)، می تواند منجر به فیبریلاسیون بطنی و مرگ ناگهانی قلبی شود.

پیشگیری از بروز آریتمی تاکی کاردی بطنی

پیشگیری از تاکی کاردی بطنی با حفظ سلامت قلب شروع می‌شود. اگر بیماری قلبی دارید، باید به طور منظم معاینات سلامتی را انجام دهید و برنامه درمانی خود را دنبال کنید. تمام داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید.

برای حفظ سلامت قلب این موارد را توصیه می‌کند:

• استفاده از رژیم غذایی کم چرب و کم نمک
• ورزش منظم و مناسب همچون پیاده‌روی
• کاهش اضافه وزن و حفظ وزن مناسب
• کنترل فشار خون و کلسترول
• پرهیز از استعمال دخانیات همچون سیگار یا تنباکو
• مدیریت و کنترل استرس و اضطراب
• پرهیز از نوشیدن محصولات حاوی الکل
• خواب به میزان کافی
• محدود کردن کافئین اگر موجب تپش قلب می‌شود.
• پرهیز از مصرف خودسرانه داروها و یا داروهای گیاهی

کافئین و سلامت قلب

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

باید توجه داشت VT می‌تواند یک اورژانس پزشکی باشد حتی اگر علائم فرد جزئی است. بنابراین توصیه می‌شود حتی با داشتن علائم جزئی مانند تپش قلب یا تنگی نفس به پزشک مراجعه کرده و اقدام به گرفتن نوار قلب کنید. در بسیاری از مواقع انواع آٰریتمی در نوار قلب قابل تشخیص است.

هنگامی که فرد احساس می‌کند که ریتم ضربان قلب نامنظم است، بهتر است برای معاینه و دریافت مشاوره پزشکی اقدام کند.

در صورت مشاهده علائم زیر توصیه می‌شود بلافاصله با فوریت‌های پزشکی اورژانس تماس حاصل نمایید.

1. درد قفسه سینه که بیش از چند دقیقه طول بکشد.
2. تنگی نفس و دشواری در تنفس
3. تپش قلب بالا
4. غش کردن.

داشتن هر یک از علائم بالا ممکن است نشانه مشکلات جدی در سلامتی باشند، بنابراین برای اطمینان و دریافت مراقبت‌های لازم، بهتر است به صورت فوری به پزشک مراجعه کنید.

روش های درمان تاکی کاردی بطنی VT

آیا تاکی کاردی بطنی قابل درمان است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که بستگی به انتخاب روش درمانی و علت زمینه‌ای آن دارد. برای برخی از افراد، ابلیشن کاتتر با فرکانس رادیویی ریتم غیرطبیعی را به طور کامل درمان می‌کند و نیازی به درمان دیگری نیست. و یا دفیبریلاتورهای کاردیوورتر قابل کاشت (ICD)، در درمان VT پایدار، با ایجاد ضربان سریع یا شوک برای بازگرداندن ریتم طبیعی قلب می‌تواند بسیار موثر باشد.

درمان وی تک با توجه به وضعیت قلب بیمار و بررسی شرایط دیگر توسط پزشک می‌تواند شامل روش‌های زیر باشد:

1- تجویز داروهای ضد آریتمی

پزشک ممکن است طیف وسیعی از داروهای ضد آریتمی را تجویز کند. فرد می‌تواند این داروها را به صورت خوراکی در طول درمان طولانی مدت یا به صورت داخل وریدی در مواقع اضطراری مصرف کند.

داروهای ضد آریتمی همچنین ممکن است به جلوگیری از حمله قلبی و سکته کمک کنند. علاوه بر این، آنها ممکن است از عوارض جلوگیری کرده و پیشرفت بیماری عروق کرونر قلب را کاهش دهند.

2- دفیبریلاتور کاردیوورتر قابل کاشت ICD

برخی اوقات نیز پزشک دفیبریلاتور کاردیوورتر (ICD) قابل کاشت برای کمک به جلوگیری از عوارض را توصیه می‌کند. ICD Trusted یک دستگاه با باتری است که زیر پوست قرار می گیرد و ضربان قلب فرد را کنترل می کند. اگر ریتم غیر طبیعی قلب را تشخیص دهد، یک شوک الکتریکی منتشر می کند تا قلب را به ریتم عادی بازگرداند.

ICD تضمین می کند که قلب می تواند به ریتم طبیعی خود بازگردد و حتی اگر VT رخ دهد باز هم به درستی کار کند.

پیس میکر (pacemaker) – باتری قلب یا ضربان ساز قلب

3- ابلیشن کاتتر

متخصص قلب ممکن است تصمیم بگیرد از ابلیشن کاتتر برای بازگرداندن یک ریتم منظم به قلب فرد با فرکانس رادیویی استفاده کند.

در این روش از انرژی فرکانس رادیویی برای از بین بردن بافت‌های معیوب قلب که منشا سیگنال‌های غیرطبیعی است، استفاده می‌شود. در طول این عمل، پزشک جراح لوله‌های بلند و نازکی به نام کاتتر را قبل از هدایت لوله‌ها به سمت قلب وارد رگ‌های خونی می‌کند.

سپس جراح، انرژی رادیوفرکانسی خفیف و بدون درد را به بافتی که باعث ضربان نامنظم قلب می‌شود ارسال می‌کند. این کار سلول‌های معیوب آن ناحیه را از بین می‌برد و ضربان قلب منظم را بازیابی می‌کند.

بعد از ابلیشن وی تک، بیمار باید حداقل یک شب در بیمارستان تحت مراقبت باشد. معمولاً چند روز پس از خروج از بیمارستان فرد می‌تواند به فعالیت‌های عادی خود بازگردد. با این حال، کارهای فیزیکی سنگین یا تمرینات ورزشی را باید طبق دستور پزشک محدود نمود.