ضربان زودرس بطنی PVC | تشخیص و درمان انقباضات زودرس بطنی

ضربان زودرس بطنی PVC

ضربان زودرس بطنی PVC یا (Premature Ventricular Contraction) ضربان های اضافی و نابجاست که منشا آن یک کانون غیر طبیعی در یکی از دو حفره پایینی قلب یعنی همان بطن‌ها است. در واقع انقباضات زودرس بطنی PVCs یکی از انواع شایع آریتمی قلبی است که باعث اختلال در ریتم طبیعی قلب می‌شود و همراه با تپش قلب و حس بال بال زدن قلب همراه است.

ریتم ضربان قلب توسط گره سینوسی در دهلیز فوقانی راست، کنترل می‌شود. این گره سیگنال‌های الکتریکی را که شروع هر ضربان است را ایجاد می‌کند که در سراسر دهلیز‌ها حرکت می‌کنند و باعث انقباض عضلات قلب (ضربان) و پمپ کردن خون به داخل بطن‌ها می‌شوند.سرعت این سیگنال‌ها در گره دهلیزی-بطنی کاهش پیدا می‌کند تا بطن‌ها پر از خون ‌شوند و با رسیدن به بطن‌ها، باعث می‌شود بطن‌ها منقبض شوند و خون به ریه ها و سایر قسمت‌های بدن پمپ شود. در یک قلب سالم، فرآیند سیگنال‌دهی قلب به طور آرام و پایدار انجام می‌شود و ضربان قلب در حالت استراحت معمولاً در محدوده 60 تا 100 ضربه در دقیقه است.

در ریتم طبیعی قلب، یک سیگنال الکتریکی در گره سینوسی از دهلیزها ارسال می‌شود. این سیگنال به گره دهلیزی/بطنی (AV) و به داخل بطن‌ها می رسد و باعث انقباض بطن‌ها و پمپاژ خون می شود.PVC‌ها یا انقباضات زودرس بطنی در واقع ضربان‌های نامنظمی هستند که به جای دهلیزها، از بطن‌ها شروع می‌شوند.

این ضربان‌ها معمولاً زودتر از ضربان بعدی قلب اتفاق می‌افتند. در افرادی که زمینه بیماری قلبی ندارند، ضربان زودرس بطنی معمولاً نگران‌کننده نیست و در اغلب موارد نیاز به درمان خاصی ندارد. اما اگر این نوع از ضربان‌های اضافی به دفعات تکرار شوند و  فرد احساس ناراحتی کند و یا بیماری زمینه‌ای قلبی وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به درمان باشد.

آریتمی قلبی چیست؟ انواع آریتمی کدامند؟

علائم ضربان زودرس بطنی PVC

انقباضات زودرس بطنی در اغلب موارد بدون علائم هستند یا اینکه بیمار علامت‌های کمی را تجربه می‌کند. معمولا بیماری که با ضربان زودرس بطنی PVC مراجعه می‌کند بیشتر از تپش قلب شکایت دارد. PVC نیز همانند ضربان زودرس دهلیزی PAC نوعی آریتمی قلبی است که موجب اختلال در ضربان قلب منظم می‌شود و باعث می‌شود بیمار احساس ضربان قلب اضافی، احساس تپش در قلب یا آگاهی از ضربان قلب کند. این احساسات غیرعادی در قفسه سینه ممکن است به صورت زیر باشد:

• احساس بال زدن در قلب
• حس تپش قلب به صورت محکم و ناگهانی
• افزایش آگاهی از اینکه قلب در حال تپیدن است یا (از قفسه سینه بیرون می‌پرد).
• حس از دست رفتن ضربان قلب به طور قابل توجه

اغلب کمپلکس های زودرس بطنی بدون علامت هستند. با این حال، برخی از بیماران خستگی، تپش قلب، سبکی سر، یا سرگیجه را گزارش می کنند. در بیمارانی که از قبل بیماری قلبی دارند، VPC های مکرر می توانند باعث تنگی نفس، آنژین و تپش قلب شوند. بیماران اغلب ممکن است احساس نبض غیرطبیعی در گردن همراه با تپش قلب را هنگام تجربه VPC گزارش کنند. VPCها به ندرت ممکن است باعث اختلال همودینامیکی شوند که منجر به پیش سنکوپ یا سنکوپ شود، اگر در دویدن های مداوم یا مکرر رخ دهند.

اگر تپش قلب شما آزاردهنده است یا باعث نگرانی شما می‌شود، باید با پزشک خود تماس بگیرید. معاینه پزشک می تواند مشخص کند که آیا این علائم به دلیل شرایط دیگری مانند اختلالات تیروئید (پرکاری تیروئید)، تعداد پایین گلبول‌های قرمز خون (کم خونی)، هیپوگلیسمی، اضطراب-افسردگی و یا به دلیل عفونتی است که می تواند علائم مشابهی را نشان دهد.

علل انقباضات زودرس بطنی PVC

PVC زمانی رخ می دهد که یکی از بطن‌ها زودتر از ضربان قلب معمولی مورد انتظار بعدی منقبض می‌شود و اغلب نظم طبیعی پمپاژ را قطع می‌کند. این ضربان‌ اضافی همراه با ضربان قلب محکم و قوی‌تری است که در واقع باعث احساس پرش یا بال زدن در قلب می‌شود. البته این ضربان‌های اضافی معمولاً در پمپاژ خون در سراسر بدن مؤثر نیستند.

در بسیاری از مواقع علت ضربان زودرس بطنی PVC مشخص نیست. اما برخی از بیماری‌ها و مشکلات قلبی یا تغییرات شیمیایی در بدن می‌تواند موجب ناپایداری الکتریکی در سلول‌های بطنی شود. در واقع بیماری‌های قلبی ممکن است باعث شوند که سیگنال‌های قلب به اشتباه هدایت شوند.

ـ PVCهای مکرر ناشی از مشکلات قلبی و سایر بیماری‌ها:

• نارسایی قلبی: هنگامی که قلب در پمپاژ خون و اکسیژن کافی به سایر اعضای بدن مشکل دارد.
• بیماری‌های عروق کرونر: باریک شدن یا انسداد شریان ها باعث کاهش جریان خون به قلب می شود.
• عدم تعادل الکترولیت: عدم تعادل الکترولیت، شامل هیپوکالمی، هیپومنیزیمی یا هیپوکلسمی که ناشی از کمبود پتاسیم یا منیزیم است.
• سابقه مشکلات قلبی: حمله قلبی و یا سکته قلبی
• اکسیژن خون پایین: که ممکن است در صورت ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یا پنومونی اتفاق بیفتد.

ـ ضربان زودرس بطنی PVC ممکن است به دلایل زیر نیز رخ دهند:

• عوارض برخی از داروها، از جمله ضدتشنج‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها و داروهای ضد احتقان
• آدرنالین بیش از حد که در اثر مصرف کافئین، ورزش و یا اضطراب ایجاد شود.
• مصرف بیش از اندازه نوشیدنی‌های حاوی الکل
• سوء مصرف مواد مخدر (آمفتامین، کوکائین و سایر)
• فشار خون بالا
• کم خونی
• مصرف تنباکو

همچنین کمپلکس‌های زودرس بطنی خوش‌خیم معمولاً به دلیل تحریک بیش از حد آدرنرژیک رخ می‌دهند..در تشخیص علل ضربان زودرس بطنی شرح حال و معاینه کامل بیمار می تواند به شناسایی علت انقباضات زودرس بطنی PVC کمک کند. علل شناخته شده PVC شامل مواردی چون کافئین، الکل، سیگار و آمفتامین‌ها است. پرهیز و یا کاهش استفاده از این مواد و در عین حال مدیریت استرس و اضطراب می تواند علائم ضربان زودرس بطنی PVC را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

اقدامات لازم جهت تشخیص ضربان زودرس بطنی PVC

بیمارانی که با علائمی مانند تپش قلب به پزشک خانواده مراجعه می کنند نیاز به ارزیابی دقیق دارند. اگرچه مشکلات قلبی مختلف می تواند باعث تپش قلب شود، با این حال باید ارتباط آنها با سایر علت‌هایی همچون کم‌خونی، تب، مصرف برخی داروهای محرک و یا حتی اضطراب در افراد سالم نیز، باید در نظر گرفته شود. تمایز بیماری قلبی اولیه از اختلال عملکرد LV ناشی از آریتمی قلبی از اهمیت بالایی برخوردار است.

در برخی موارد، ضربان زودرس بطنی PVC اولین نشانه از وجود بیماری قلبی است. به همین دلیل، در تمام بیماران مبتلا به PVC ، باید یک تاریخچه بالینی دقیق از EKG 12 لید و اشعه ایکس قفسه سینه انجام شود. اندیکاسیون ارزیابی بیشتر توسط هولتر مانیتورینگ، تست استرس یا اکوکاردیوگرام بستگی به این دارد که آیا PVC ها پس از ارزیابی اولیه مشکوک به بیماری زمینه‌ای قلب یا شروع اشکال پیچیده آریتمی های بطنی هستند.

ضربان زودرس بطنی PVC ممکن است در طی یک آزمایش معمول قلب به نام الکتروکاردیوگرافی (ECG) تشخیص داده شود، حتی اگر فرد هیچ علامتی نداشته باشد. در این آزمایش، الکترودها با قرار گرفتن روی سینه بیمار، سیگنال‌های الکتریکی را که در قلب حرکت می‌کنند، ضبط می‌کنند.

این آزمایش فقط چند دقیقه طول می‌کشد و ممکن است در طول آن PVC رخ ندهد. در صورت لزوم، ممکن است پزشک یک دستگاه نوار قلب قابل حمل تجویز کند که دو نوع دارد:

1. مانیتور هولتر: بیمار می‌تواند این دستگاه را در جیب خود حمل کند و یا به کمربند خود ببندد تا فعالیت قلب را برای مدت 24 الی48 ساعت ثبت شود.

2.دستگاه نوار قلب خانگی: بیمار می‌تواند به طور مرتب نوار قلب خود را ثبت کند و نتیجه برای پزشک ارسال شود تا پزشک بتواند ریتم قلب را در بازه مشخصی ارزیابی کند.

تشخیص انقباض زودرس بطنی معمولاً از طریق آزمایش‌های مختلف انجام می‌شود. در ادامه به برخی از این آزمایش‌ها اشاره می‌شود:

1. الکتروکاردیوگرام (ECG):

   – این آزمایش معمولاً در مطب پزشک یا در بخش قلب بیمارستان انجام می‌شود.

   – در طی این آزمایش، الکترودها به سینه بیمار چسبانده می‌شوند و فعالیت الکتریکی قلب وی ثبت می‌شود.

   – اگر PVC‌ها هنگام انجام این آزمایش تشخیص داده شوند، احتمالاً نیاز به آزمایشات دیگری برای بررسی بیشتر وضعیت قلب خواهد بود.

2. آزمایش تست استرس ورزشی:

   – این آزمایش وقتی انجام می‌شود که فرد هنگام فعالیت ورزشی، مانند پیاده‌روی یا دویدن دچار تپش قلب می‌شود.

   – در طی این آزمایش، ECG بیمار ثبت می‌شود تا پزشک بتواند واکنش قلب او به ورزش را بررسی کند.

   – اگر PVC‌ها هنگام انجام این آزمایش رخ دهند، ممکن است پزشک آزمایشات و بررسی‌های دیگری را نیز انجام دهد.

3. آزمایش‌های تصویربرداری:

   – این آزمایشات شامل MRI، CT scan یا اکوکاردیوگرافی می‌شوند.

   – این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا ساختار و عملکرد قلب بیمار را بررسی کند و هر گونه ناهنجاری را تشخیص دهد.

پس از تشخیص ضربان زودرس بطنی PVC، اگر بیمار مقدار زیادی ‌PVC داشته باشد یا مشکلات دیگری نیز داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایشات بیشتری را توصیه کند تا وضعیت دقیق‌تری از سلامتی قلب فرد بداند. این آزمایشات می‌توانند شامل آزمایش خون برای بررسی سطح پتاسیم و هورمون تیروئید، ام آر آی، سی تی اسکن، یا سونوگرافی از قلب و مطالعه الکتروفیزیولوژیک برای بررسی سیستم الکتریکی قلب بیمار باشند.

عوارض انقباضات زودرس بطنی PVC

داشتن انقباضات زودرس بطنی مکرر ممکن است خطر ابتلا به آریتمی قلبی را افزایش دهد و باعث ضعیف شدن عضله قلب (کاردیومیوپاتی) شود. البته اگر ضربان زودرس بطنی PVC در کنار بیماری قلبی رخ دهد، می‌تواند منجر به ریتم‌های بی‌نظم و خطرناک قلب شود و در نتیجه ممکن است باعث مرگ ناگهانی شود.

در بیشتر موارد، ضربان زودرس بطنی PVC هیچ عارضه‌ای ندارد. اما اگر شما مقدار زیادی PVC‌ یا الگوهای خاصی از آنها را داشته باشید، عضله قلب شما ممکن است به مرور زمان ضعیف‌تر شود. بنابراین، قلب شما ممکن است در پمپاژ خون کافی به بدن مشکل داشته باشد. در بدترین حالت، این مورد می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.

PVCهای مکرر می توانند سیگنال‌های الکتریکی قلب را مختل کنند و در صورت عدم مراقبت و پیگیری اغلب با عوارضی همراه هستند از جمله:

• ریتم قلب نامنظم: PVC مکرر رخ دهد می تواند الگوی ضربان قلب را تغییر دهد و باعث ایجاد ریتم‌های نامنظم قلب شود که به نام آریتمی شناخته می شود.
• کاهش ظرفیت عضله قلب: اختلال در ریتم ضربان قلب در نهایت می تواند عضله قلب را ضعیف کند و باعث کاردیومیوپاتی شود.
• اختلال عملکرد بطن چپ
• تاکی کاردی بطنی پایدار

خطر ضربان زودرس بطنی PVC برای افرادی که فاکتورهایی چون قد بلند، بالا بودن سن، عدم تحرک و فعالیت فیزیکی، سابقه خانوادگی انقباضات زودرس بطنی دارند بیشتر از حد معمول است. همچنین در موارد نادر، افرادی که PVC همراه با بیماری زمینه‌ای قلبی دارند، ممکن است دچار مشکلات خطرناک ریتم قلب شوند که می‌تواند منجر به مرگ ناگهانی شود.

ضربان زودرس بطنی PVC در نوار قلب

PVC ها یا انقباضات زودرس بطنی نوعی آریتمی هستند که به صورت کمپلکس های طولانی QRS در نوار قلب (ECG) ظاهر می‌شوند. کمپلکس های QRS معمولاً پهن تر از 120 میلی ثانیه هستند و در ECG پهن به نظر می رسند. PVC همچنین دارای ویژگی های زیر است:

موج P: قبل از PVC ها موج P وجود ندارد.

موج T: موج T معمولاً بزرگ است و در جهت مخالف انحراف اصلی QRS است.

• ریتم سینوسی با PVC‌های دو مورفولوژی مختلف (نشانگرها)
• به اختلاف مناسب در بخش‌های ST / امواج T توجه کنید.
• مکث اطراف PVC برابر است با دو برابر فاصله R-R قبلی (= مکث کامل جبرانی)

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر احساس تپش قلب یا بال زدن در قفسه سینه خود را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. یک متخصص قلب می‌تواند تشخیص دهد که آیا این علائم ناشی از مشکلات قلبی یا مربوط به مسائل دیگری در حوزه سلامتی شما است. علائم مشابه ممکن است ناشی از بیماری‌های دیگری مانند اضطراب، کمبود آهن (کم خونی)، افزایش فعالیت تیروئید (پرکاری تیروئید) و یا عفونت‌های مختلف هستند.

در بیماران مبتلا به مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی یا بیماری قلبی، ضربان زودرس بطنی PVC ممکن است نشانه‌ای از آریتمی قلبی جدی باشد. بنابراین هر گونه علائم ضربان زودرس بطنی PVC را به پزشک خود اطلاع دهید تا بتواند تعیین کند که آیا علت زمینه‌ای وجود دارد. حتی علائمی مانند سرگیجه یا غش را نیز گزارش کنید.

درمان ضربان زودرس بطنی PVC

درمان بیمارانی که ضربان زودرس بطنی PVC را به طور مکرر تجربه می‌کنند شامل داروهایی مانند مسدود کننده‌های بتا و مسدود کننده‌های کلسیم است و برای بیمارانی که علائم آنها شدید است، ممکن است پزشک ابلیشن با کاتتر توصیه کند. در طول عمل ابلیشن قلب با کاتتر، از انرژی فرکانس رادیویی برای سوزاندن ناحیه ای از قلب که از آنجا PVC ها منشا می‌گیرند استفاده می‌شود.

اگر مبتلا به ضربان زودرس بطنی PVC گاه به گاه هستید و قلب سالمی نیز دارید احتمالاً نیازی به درمان پزشکی ندارید. اما برخی از تغییرات در سبک زندگی ممکن است به شما در کنترل PVC کمک کند:

1. محدود کردن مصرف کافئین، تنباکو و الکل.

2. به اندازه کافی خوابیدن.

3. مدیریت استرس و اضطراب خود.

4. تحرک و فعالیت ورزشی روزانه مانند پیاده‌روی

در صورتی‌ که PVC‌های شما جدی‌تر یا آزاردهنده‌تر هستند، ممکن است نیاز به درمان دارویی داشته باشید:

1. مصرف داروهایی مانند فشار خون، از جمله مسدود کننده‌های بتا و مسدود کننده‌های کانال کلسیم، که گاهی برای کنترل PVC‌ها تجویز می‌شوند. همچنین ممکن است دارویی برای کنترل ریتم قلب دریافت کنید.

2. فرسایش کاتتر با فرکانس رادیویی. در صورتی که تغییر در سبک زندگی و مصرف داروها نتیجه ندهد، پزشک ممکن است این روش را توصیه کند که در آن یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر از طریق شریان به قلب شما کشیده می‌شود. این لوله دارای یک نوک است که از گرما برای ایجاد زخم‌های کوچک استفاده می‌کند که سیگنال‌های الکتریکی ناخواسته را مسدود کرده و انقباضات اضافی قلب را متوقف می‌کند.

در صورتی که ضربان زودرس بطنی PVC به دلیل بیماری قلبی یا مشکلات در ساختار قلب شما ایجاد شده باشد، در صورت درمان، ممکن است علائم ناشی از انقباضات زودرس بطنی بهبود یابند.