نارسایی قلبی چیست؟ علائم و درمان

نارسایی قلبی چیست

نارسایی قلبی یا Heart Failure زمانی اتفاق می‌افتد که عضله قلب آن‌قدر ضعیف شده است که نمی‌تواند به طور موثر خون را در سراسر بدن پمپ کند و یا به درستی با خون کافی پر شود. در نتیجه، عضلات و اندام‌های بدن اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کنند. نارسایی قلبی یک بیماری جدی است، اما به این معنی نیست که فعالیت قلب متوقف شده است.

 بیماری نارسایی قلب گاهی اوقات نارسایی احتقانی قلب نیز نامیده می‌شود. در نارسایی قلبی عضله قلب آن‌طور که باید خون را پمپاژ نمی‌کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، اغلب اوقات خون برگشت می‌کند و می‌تواند در ریه‌ها جمع شود و باعث تنگی نفس شود.

نارسایی قلبی می‌تواند به طور ناگهانی در نوع حاد و یا در طول زمان با ضعیف شدن عضله قلب در نوع مزمن ایجاد شود. همچنین ممکن است یک یا هر دو طرف قلب درگیر شود.

اغلب، بیماری نارسایی قلب ناشی از یک بیماری و مشکل پزشکی دیگر است که به قلب نیز آسیب می‌رساند. این موارد شامل بیماری عروق کرونر قلب، التهاب قلب، فشار خون بالا، کاردیومیوپاتی یا آریتمی قلبی و ضربان قلب نامنظم است.

البته بیماری نارسایی قلب در ابتدا ممکن است علامتی نداشته باشد، اما در نهایت، فرد مبتلا علائمی چون احساس خستگی و تنگی نفس را تجربه می‌کند و  یا تجمع مایع در پایین تنه، اطراف شکم یا گردن اتفاق می‌افتد.

درمان مناسب نیز تا حد مطلوبی می‌تواند علائم نارسایی قلبی را بهبود بخشد و ممکن است به برخی از افراد کمک کند تا عمر طولانی‌تری داشته باشند. تغییر سبک زندگی می‌تواند کیفیت زندگی را در این بیماری بالاتر ببرد. کم کردن وزن، ورزش کردن، کاهش مصرف نمک و مدیریت استرس نیز بسیار کمک کننده هستند.

اما گاهی اوقات نیز نارسایی قلبی می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. افراد مبتلا به نارسایی قلبی ممکن است علائم شدیدی داشته باشند و برخی نیز به پیوند قلب یا دستگاهی برای کمک به قلب در پمپاژ خون نیاز دارند.

در این مقاله، دلایل نارسایی قلبی، راه‌های تشخیص و روش‌های درمانی که برای heart failure وجود دارد، مورد بررسی قرار گرفته است. به یاد داشته باشید در صورت داشتن سابقه خانوادگی و یا علائمی مانند تپش قلب یا داشتن تنگی نفس به پزشک مراجعه کنید و تحت نظر باشید.

علائم نارسایی قلبی چیست؟

در نارسایی قلبی، قلب نمی‌تواند خون کافی برای رفع نیازهای بدن تامین کند. در بعضی مواقع علائم ممکن است به کندی ایجاد شود و یا به طور ناگهانی بروز کند. علائم شایع نارسایی قلبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داشتن تنگی نفس در حال استراحت و یا هنگام فعالیت.
• خستگی و ضعف بدن.
• تورم در پاها، مچ پا.
• ضربان قلب سریع یا نامنظم.
• کاهش توانایی ورزش کردن.
• خس خس سینه.

سرفه ای که از بین نمیرود یا سرفه ای که همراه با مخاط سفید یا صورتی و لکه های خونی است.

• تورم ناحیه شکم.
• افزایش وزن بسیار سریع به دلیل تجمع مایعات.
• حالت تهوع و بی اشتهایی.
• مشکل در تمرکز یا کاهش هوشیاری.
• درد قفسه سینه اگر نارسایی قلبی ناشی از حمله قلبی باشد.

انواع نارسایی قلب کدامند؟

نارسایی قلبی ممکن است در سمت چپ، سمت راست یا هر دو طرف قلب اتفاق بیفتد. اغلب، نارسایی قلبی با شروع از بطن چپ قلب، به عنوان محفظه اصلی پمپاژ، آغاز می‌شود. هر نوع خاص از نارسایی قلبی، دارای ویژگی‌ها و علائم متمایز خود است.

نارسایی سمت راست قلب:

در این شرایط، بطن راست قلب به شدت ضعیف‌تر از آن است که بتواند به طور موثر خون را به سمت ریه‌ها پمپ کند. به همین دلیل، خون در سیاهرگ‌ها، که رگ‌هایی هستند که خون را از اندام‌ها و بافت‌ها به قلب بازمی‌گردانند، جمع می‌شود. افزایش فشار در داخل وریدها می‌تواند باعث فشار دادن مایع به بافت‌های اطراف از طریق وریدها شود. با بازگشت خون به سیاهرگ‌ها، بدن شروع به انباشت مایعات در منطقه شکم و پایین بدن می‌کند. علاوه بر این تورم، ممکن است بیماران تنگی نفس را نیز در میان علائم خود تجربه کنند.

نارسایی سمت چپ قلب:

نارسایی قلبی سمت چپ، یکی از شایع‌ترین انواع نارسایی قلب است. در این وضعیت بطن چپ نمی‌تواند خون کافی را به تمام بخش‌های بدن پمپ کند. بنابراین خون در سیاهرگ‌های ریوی که خون را از ریه‌ها دور می‌کنند، جمع می‌شود و باعث انباشت مایعات در سراسر بدن، به ویژه در اطراف ریه‌ها، می‌شود. علائم شایع شامل تورم، مشکل در تنفس و سرفه هستند.

موارد نارسایی قلبی سمت چپ را با توجه به روش تحت تأثیر قرار گرفتن بطن می‌توان به یکی از دو نوع زیر طبقه‌بندی کرد:

نارسایی قلب سیستولیک

این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بطن چپ قلب نمی‌تواند با نیروی کافی منقبض شود تا خون را به طور موثر به گردش درآورد. همچنین، هنگامی که بطن چپ فشار زیادی را برای انجام کار متحمل شود، ممکن است نازک و ضعیف شود که این موجب برگشت جریان خون، تجمع مایعات و تورم شود.

نارسایی قلب دیاستولیک

این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که عضله قلب سفت می‌شود. زیرا محفظه باید شل شود تا بین انقباضات خون بتواند به طور کافی پر شود، سفتی عضله به این معنی است که مقدار ناکافی خون برای پمپاژ به بقیه بدن در دسترس نیست. این می‌تواند باعث تنگی نفس، خس خس در سینه، خستگی، ضربان نامنظم قلب و تورم شود.

نارسایی قلب دو بطنی

نارسایی قلبی دو بطنی، وضعیتی است که نارسایی قلبیهر دو سمت چپ و راست قلب را درگیر می‌کند. در این حالت بیماران ممکن است با تورم در بدن و تنگی نفس مواجه شوند.

راه‌های مؤثر در جلوگیری از بروز نارسایی قلبی

یکی از راه های پیشگیری از نارسایی قلبی، درمان و کنترل شرایطی است که می تواند باعث آن شود. این شرایط شامل بیماری عروق کرونر، فشار خون بالا، دیابت و چاقی است.

بعضی از تغییرات در سبک زندگی که برای مدیریت نارسایی قلبی استفاده می‌شود، ممکن است به پیشگیری از آن نیز کمک کند. این نکات را برای حفظ سلامت قلب در نظر بگیرید:

• سیگار کشیدن را ترک کنید
• از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید
• برای کمک به مدیریت کلسترول و فشار خون خود به پزشک مراجعه کنید
• فعالیت بدنی داشته باشید و به طور منظم ورزش کنید
• حفظ وزن سالم
• الکل را در حد اعتدال بنوشید
• استرس را کاهش دهید و از سلامت روان خود مراقبت کنید

اگر حمله قلبی داشته اید، مدیریت عوامل خطر و پیروی از برنامه درمانی بسیار مهم است. تحت نظر پزشک بوده تا اقدامات لازم صورت گیرد.

علل ابتلا به نارسایی قلبی چیست؟

نارسایی قلبی می تواند ناشی از ضعف، آسیب دیدگی یا سفت شدن قلب باشد. اگر قلب آسیب دیده یا ضعیف شود، حفره‌های قلب ممکن است کشیده شده و بزرگتر شوند. قلب نمی‌تواند مقدار مورد نیاز خون را پمپاژ کند. اگر بطن‌ها سفت شده باشند، نمی‌توانند بین ضربان‌ها با خون کافی پر شوند.

همچنین عضله قلب می تواند در اثر برخی عفونت ها، مصرف زیاد الکل، مصرف غیرقانونی مواد مخدر و برخی داروهای شیمی درمانی آسیب ببیند. ژن های شما نیز می توانند نقش داشته باشند.

نارسایی قلبی معمولاً به دلیل یک بیماری دیگر ایجاد می‌شود. سه علت شایع نارسایی قلبی عبارتند از:

• بیماری عروق کرونر: این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که شریان‌هایی که خون را به عضله قلب می‌رسانند باریک می‌شوند و باعث می‌شود قلب برای پمپاژ خون سخت‌تر کار کند. در نهایت، بیماری عروق کرونر می تواند عضله قلب را ضعیف کرده و بر توانایی پمپاژ قلب تأثیر بگذارد.
• حمله قلبی: حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد) می تواند باعث ایجاد بافت اسکار شود که در توانایی قلب برای پمپاژ اختلال ایجاد می کند. حملات قلبی معمولاً به دلیل انسداد شریان های قلب ایجاد می شود.
• فشار خون بالا: این افزایش فشار روی دیواره شریان ها می تواند منجر به نارسایی قلبی شود.

سایر علل نارسایی قلبی عبارتند از:

• بیماری دریچه‏ های قلبی
• آریتمی: ضربان قلب نامنظم می تواند بر توانایی قلب برای پمپاژ موثر تأثیر بگذارد.
• کاردیومیوپاتی: این یک بیماری در عضله قلب است که باعث می شود قلب کمتر بتواند خون را به طور موثر پمپ کند. شرایط متعددی می تواند باعث کاردیومیوپاتی شود.
• نقایص مادرزادی قلب: مشکلات ساختاری در قلب که از بدو تولد وجود دارد.
• دیابت: عوارض دیابت می تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
• عفونت: عفونت قبلی مانند اندوکاردیت، میوکاردیت یا تب روماتیسمی می تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
• بیماری ریه: به عنوان مثال می توان به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، آمفیزم یا آمبولی ریه (لخته شدن خون در ریه ها) اشاره کرد. شرایط ریوی اغلب باعث کاهش سطح اکسیژن می شود. اکسیژن کم می تواند فشار بیشتری بر قلب وارد کند، آن را ضعیف کند و احتمالاً منجر به نارسایی قلبی شود.
• مصرف برخی داروها
• کم خونی شدید

رفتارهای ناسالم همچنین می تواند خطر نارسایی قلبی را افزایش دهد، به خصوص برای افرادی که یکی از شرایط ذکر شده در بالا را دارند. رفتارهای ناسالم عبارتند از:

سیگار کشیدن

خوردن غذاهای سرشار از چربی، کلسترول و سدیم

عدم فعالیت بدنی کافی

مصرف بیش از حد الکل

راه های تشخیص نارسایی قلبی

برای تشخیص نارسایی قلبی، پزشک ابتدا بیمار را معاینه می‌کند و در مورد علائم و سابقه پزشکی سوالاتی می‌پرسد. سپس علائم نارسایی قلبی مانند فشار خون بالا، بیماری عروق کرونر یا دیابت را بررسی می‌کند.

همچنین پزشک ممکن است به وریدهای گردن و تورم پاها و شکم نیز دقت کند.

آزمایشاتی که ممکن است برای تشخیص نارسایی قلبی انجام شود نیز شامل موارد زیر است:

آزمایش‌های خون و ادرار: هدف بررسی شمارش خون فرد و همچنین عملکرد کبد، تیروئید و کلیه و هرگونه نشانه‌ای از کشش در قلب است. آزمایش خون می تواند به تشخیص بیماری هایی که می‌تواند بر قلب تأثیر بگذارد کمک کند. همچنین می‌تواند پروتئین خاصی را که توسط قلب و رگ های خونی ساخته شده است، بررسی شود. در نارسایی قلبی، سطح این پروتئین بالا می‌رود.

اشعه ایکس قفسه سینه:  تصاویر اشعه ایکس می توانند وضعیت ریه ها و قلب را نشان دهند. هدف این است که نشان دهد آیا قلب بزرگ شده است یا خیر. همچنین نشان می دهد که آیا مایع در ریه ها وجود دارد یا خیر.

الکتروکاردیوگرام:  این تست سریع و بدون درد سیگنال های الکتریکی را در قلب ثبت می کند. می تواند نشان دهد که قلب چقدر سریع یا کند می‌تپد. هدف ثبت فعالیت الکتریکی و ریتم قلب است. همچنین ممکن است هرگونه آسیب ناشی از حمله قلبی را آشکار کند.

اکوکاردیوگرام: این یک اسکن اولتراسوند است که عملکرد پمپاژ قلب را نشان می‌دهد.  امواج صوتی تصاویری از قلب تپنده ایجاد می کنند. این آزمایش اندازه و ساختار قلب و دریچه های قلب و جریان خون در قلب را نشان می‌دهد. متخصصان قلب نسبت خونی را که با هر ضربان قلب از بطن چپ، محفظه پمپاژ اصلی خارج می شود، اندازه گیری می کنند.

پزشک همچنین ممکن است آزمایش‌های دیگری را جهت تشخیص دقیق‌تر و چگونگی درمان توصیه کند. مواردی چون:

تست ورزش یا استرس: این آزمایش برای مشاهده واکنش قلب به استرس و تعیین اینکه آیا کمبود اکسیژن به دلیل انسداد در عروق کرونر وجود دارد یا خیر. ممکن است فرد مجبور باشد از یک دستگاه ورزشی مانند تردمیل استفاده کند یا از داروهایی استفاده کند که به قلب فشار وارد می کند.

ام آر آی یا سی تی اسکن قلب: هدف اندازه گیری کسر جهشی و بررسی شریان ها و دریچه های قلب است. نتایج می تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا فرد دچار حمله قلبی شده است یا خیر.

اسکن PET: پزشک می تواند عضله قلب را معاینه کند و به دنبال نشانه هایی از علل نادر مشکلات قلبی مانند سارکوئیدوز باشد.

آنژیوگرافی: آنژیوگرافی یک عکس اشعه ایکس از رگ های خونی اطراف قلب است. یک پزشک برای کمک به تشخیص بیماری عروق کرونر یا عروق باریک که می تواند باعث نارسایی قلبی شود، رنگ را به عروق کرونر تزریق می کند.

عوارض نارسایی قلبی

عوارض نارسایی قلبی به سن، سلامت کلی و شدت بیماری قلب بستگی دارد. معمولا بیماری نارسایی قلب عوارض زیر را در پی دارد:

آسیب یا نارسایی کلیه: نارسایی قلبی می تواند جریان خون به کلیه ها را کاهش دهد. بدون درمان، این می تواند باعث نارسایی کلیه شود. آسیب کلیه ناشی از نارسایی قلب می تواند برای درمان نیاز به دیالیز داشته باشد.

بزرگ شدن قلب: نارسایی در قلب باعث تغییر در اندازه و عملکرد قلب شود. این تغییرات ممکن است به دریچه های قلب آسیب برساند و باعث نامنظم شدن ضربان قلب شود.

آسیب کبدی: نارسایی قلبی می تواند باعث تجمع مایعات شود که فشار زیادی به کبد وارد می کند. این مایع پشتیبان می‌تواند منجر به زخم شود که کارکرد صحیح کبد را دشوارتر می کند.

مرگ ناگهانی قلب: در موارد بسیار حاد اگر قلب ضعیف باشد، به دلیل ریتم نامنظم و خطرناک قلب، خطر مرگ ناگهانی نیز وجود دارد.

درمان نارسایی قلبی چگونه است؟

درمان نارسایی قلبی ممکن است به علت آن بستگی داشته باشد. درمان اغلب شامل تغییر سبک زندگی و داروها می شود. اگر بیماری و مشکلات سلامت دیگری باعث نارسایی قلب شود، با درمان آن بیماری، علائم نارسایی قلبی ممکن است بهبود یابد.

البته برخی از افراد مبتلا به نارسایی قلبی برای باز کردن عروق مسدود شده یا قرار دادن دستگاهی برای کمک به عملکرد بهتر قلب نیاز به جراحی دارند.

تشخیص و درمان به موقع می تواند کیفیت و طول عمر افراد مبتلا به نارسایی قلبی را بهبود بخشد. درمان معمولاً شامل موارد زیر است:

• مصرف داروها
• کاهش سدیم در رژیم غذایی
• نوشیدن مایعات کمتر
• استفاده از دستگاه‌هایی که نمک و آب اضافی خون را از بین می‌برند.
• در صورت نیاز پیوند قلب و جراحی های دیگر
• انجام فعالیت بدنی روزانه

نارسایی قلبی یک بیماری مزمن است و هنگامی که تشخیص داده شد، چندین کار وجود دارد که برای درمان بیماری و مدیریت آن انجام می‌شود تا کیفیت زندگی بیمار بهبود یابد. مهمترین آن‌ها اصلاح سبک زندگی و تغییر عادات بد غذایی است. ورزش و رژیم غذایی سالم که چربی اشباع شده، چربی های ترانس و کلسترول پایینی دارد.

گزینه های دارویی

ممکن است داروهایی برای کاهش علائم و بهبود عملکرد قلب برای بیمار تجویز شود. این موارد می تواند شامل: 

مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE): برای کاهش فشار خون، کمک به جریان خون در بدن راحت تر و کاهش بار کاری قلب. همچنین، مهارکننده‌های ACE می‌توانند به محدود کردن تغییرات بد در قلب در پاسخ به آسیب (مثلاً پس از حمله قلبی) کمک کنند.

مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین 2: فواید بسیاری مانند مهارکننده های ACE دارند و اغلب به عنوان جایگزین برای بیمارانی که نمی توانند مهارکننده های ACE را تحمل کنند تجویز می شوند.

مسدودکننده‌های بتا: با کاهش ضربان قلب و کاهش اثرات آدرنالین بر قلب عمل می کنند. این به نوبه خود فشار خون را کاهش می دهد، به طوری که قلب مجبور است کار کمتری انجام دهد. این داروها، مشابه مهارکننده‌های ACE و مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین 2، برخی از آسیب‌های ناشی از نارسایی قلبی را به قلب محدود کرده و حتی ممکن است معکوس کنند.

دیورتیک ها: که اغلب قرص های آب نامیده می شوند، بدن را از شر مایعات و سدیم اضافی از طریق ادرار خلاص می کنند. این به کاهش بار کاری قلب کمک می کند.

آنتاگونیست های آلدوسترون: نوعی دیورتیک هستند که بر خلاف سایر دیورتیک ها باعث کاهش پتاسیم نمی شوند. آنها همچنین دارای خواص اضافی هستند که می تواند به فرد مبتلا به نارسایی شدید قلبی کمک کند عمر طولانی تری داشته باشد.

دیژیتال: می تواند به تقویت انقباضات قلب در زمانی که عملکرد پمپاژ آن ضعیف شده است کمک کند. این دارو می تواند به کاهش علائم نارسایی قلبی کمک کند.

اینوتروپ های مثبت: برای افراد مبتلا به شدیدترین مرحله نارسایی قلبی اختصاص دارد و عموماً در بیمارستان استفاده می شود. اینها داروهای داخل وریدی هستند که فشار خون را حفظ کرده و عملکرد قلب را بهبود می بخشند.

هیدرالازین و ایزوسورباید دی‌نیترات: می‌توانند به آرامش رگ‌های خونی کمک کنند و معمولاً به عنوان یک داروی مکمل برای درمان نارسایی قلبی استفاده می‌شود، به‌ویژه اگر مهارکننده‌های ACE بتا کار نمی‌کنند.

Vericiguat:یک داروی خوراکی جدیدتر یک بار در روز است که برای کاهش خطر مرگ ناشی از نارسایی قلبی استفاده می شود.

مهارکننده‌های هم‌ترانسپورتر-2 سدیم-گلوکز (مهارکننده‌های SGLT2): به‌عنوان یک درمان اضافی برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی و کاهش کسر جهشی توصیه می‌شوند، به این معنی که قلب با هر ضربان قلب، خون کافی را خارج نمی‌کند.

جراحی جهت درمان نارسایی قلبی

اگر پزشک تشخیص دهد که علت اصلی نارسایی قلبی را نمی‌توان به اندازه کافی با دارو و تغییر شیوه زندگی درمان کرد، ممکن است جراحی لازم باشد. این روش ها ممکن است شامل موارد زیر باشد: 

جراحی بای پس عروق کرونر: با برداشتن شریان‌های سالم از سایر قسمت‌های بدن و استفاده از آن‌ها برای تغییر مسیر خون در اطراف شریان‌های مسدود شده، شریان‌های مسدود شده را درمان می‌کند. این جریان خون به قلب را بهبود می بخشد. اگر انسداد شدید شریان ها عاملی برای نارسایی قلبی شما باشد، پزشک ممکن است جراحی بای پس عروق کرونر را پیشنهاد دهد.

تعویض دریچه قلب: دریچه قلب معیوب را اصلاح می کند تا جریان خون به عقب را از بین ببرد. جراح در صورت امکان یا دریچه را تعمیر می کند یا آن را با یک دریچه مصنوعی جایگزین می کند.

دستگاه های کمکی بطنی: پمپ های مکانیکی هستند که در شکم یا قفسه سینه کاشته می شوند و به قلب ضعیف متصل می شوند. این دستگاه ها به پمپاژ خون از اتاقک پایین قلب به بقیه بدن کمک می کنند.

دفیبریلاتورهای قلبی قابل کاشت (پیس میکر یا ضربان ساز): در زیر پوست در قفسه سینه با سیم هایی که از طریق وریدها و به قلب منتهی می شوند، کاشته می شوند. این دستگاه‌ها ریتم قلب را کنترل می‌کنند و در صورت ایجاد یک آریتمی تهدیدکننده زندگی، ضربان قلب را به ریتم طبیعی بازمی‌گردانند. آنها همچنین می توانند به عنوان ضربان ساز عمل کنند و اگر قلب خیلی آهسته شروع به تپش کند، سرعت آن را افزایش می دهند.

درمان همگام‌سازی مجدد قلب: که به نام ضربان‌سازی دو بطنی نیز شناخته می‌شود، پالس‌های الکتریکی را به حفره‌های پایینی قلب می‌فرستد تا به پمپاژ کارآمدتر آنها کمک کند.

پیوند قلب: یک گزینه در جدی ترین موارد نارسایی قلبی است، زمانی که دارو یا جراحی کمکی نمی‌کند. این روش شامل برداشتن قلب آسیب دیده و جایگزینی آن با قلب سالم از اهداکننده عضو است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت داشتن علائم زیر باید به پزشک متخصص قلب مراجعه نمود و آزمایشات و تست‌های مربوطه را جهت تشخیص دقیق بیماری توسط پزشک انجام داد.

علائمی که باید به آن‌ها توجه کنید شامل موارد زیر می‌باشد:

• تنگی نفس و دشواری در تنفس
• درد در ناحیه قفسه سینه
• افزایش وزن ناگهانی در عرض چند روز
• احساس خستگی یا ضعف شدید 
• تورم در پاها، مچ پا، ساق پا یا تورم در شکم و معده
• سرفه‌های طولانی و یا همراه با مخاط
• ضربان قلب تند و نامنظم

این علائم ممکن است به دلیل نارسایی قلب باشد، اما بسیاری از دلایل احتمالی دیگر نیز وجود دارد. در صورت داشتن علائم بالا و همچنین کاهش هوشیاری با فوریت های پزشکی تماس گرفته و سریعا به پزشک و یا بیمارستان مراجعه کنید.