آریتمی بطنی

آریتمی بطنی چیست؟

ضربان قلب سالم شامل یک ریتم ثابت، با دهلیزها (دو حفره بالایی قلب) و بطن ها (دو حفره پایینی قلب) که به طور هماهنگ کار می کنند تا خون غنی از اکسیژن را به تمام اندام ها و بافت های بدن پمپاژ کند، است. بطن راست خون را به ریه ها پمپاژ می کند، جایی که خون قبل از بازگشت به قلب، دی اکسید کربن را با اکسیژن مبادله می کند تا خون غنی از اکسیژن و روشن وارد قلب شود. بطن چپ خون را از طریق آئورت پمپ می کند و به بقیه بدن می رساند.

انقباض و انبساط هماهنگ حفره های قلب توسط سیستم الکتریکی قلب کنترل می شود. اگر اختلال یا مشکلی در فعالیت الکتریکی در حفره های پایینی وجود داشته باشد، نتیجه می تواند آریتمی بطنی باشد.

آریتمی می تواند در هر جایی از قلب ایجاد شود و علائمی را ایجاد کند که از خفیف تا تهدید کننده زندگی متغیر است. مشکل اصلی در آریتمی بطنی این است که حفره‌های پایینی اجازه ندارند به اندازه کافی شل شوند و منقبض شوند یا به‌طور ناهمگام می‌زنند و نمی‌توانند با خون کافی پر شوند یا خون کافی را به بدن پمپ کنند. درنتیجه این نوع آریتمی قلبی می‏تواند باعث تپش خیلی سریع قلب شود که نتیجه آن، به چرخش در نیامدن خون غنی شده از اکسیژن در مغز و بدن است. این اتفاق خطر ایست قلبی و مرگ را نیز به همراه دارد.

تشخیص آریتمی بطنی معمولاً با تفسیر نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام برای ثبت ریتم های غیر معمول قلب نیاز دارد. هنگامی که پزشک می تواند نوع آریتمی بطنی را که وجود دارد ارزیابی کند، می تواند یک برنامه درمانی شامل ترکیبی از داروها، دستگاه ها یا روش هایی برای متوقف کردن علت آریتمی ایجاد کند.

آریتمی های بطنی ضربان های غیر طبیعی قلب هستند که در بخش های پایینی قلب تولید می شود. نام این بخش های پایینی قلب، بطن است. این نوع آریتمی قلبی باعث تپش خیلی سریع قلب می شود که نتیجه آن، به چرخش در نیامدن خون غنی شده از اکسیژن در مغز و بدن است.

این اتفاق خطر ایست قلبی را به همراه دارد. با این که برخی از این نوع آریتمی ها بی خطر و بی نشانه هستند، برخی دیگر از آن ها خطرات بسیار جدی و گاهی مرگبار برای سلامتی دارند.

افراد در خطر ابتلا به آریتمی بطنی چه کسانی هستند؟

آریتمی های بطنی در افرادی که بیماری های زمینه ای قلبی و شرایط خاص قلبی دارند، بیشتر دیده شده است. در نتیجه، احتمال دچار شدن به این نوع آریتمی با افزایش سن، زیاد می شود. علاوه بر این، بیماری هایی که شکل قلب را تغییر می دهند، ریسک بسیار بالایی برای ایجاد آریتمی بطنی است.

سابقه خانوادگی: افراد با سابقه خانوادگي سندروم بروگادا و سندروم QT طولانی در خطر ابتلا به آريتمي هاي بطني قلب هستند.

سابقه  قلبى: افرادى كه تجاربى چون سكته قلبى، نارسائى قلبى يا اختلال در ساختار قلب داشته‌اند، در معرض خطر ابتلا به آریتمی های بطنی هستند.

فشار خون بالا: افرادی که مبتلا به فشار خون بالا هستند، در خطر افزایش سایز بطن چپ قلب و در نتیجه آریتمی های بطنی قرار دارند.

دیابت: دیابت می‌تواند عروق و عصب‌های قلب را آسیب‌دهد که منجر به افزایش خطر آريتمي هاي بطني مي‌شود.

الکل و مواد مخدّر: مصرف بيش از حد الکل و مواد مخدّر نظیر کوکائین و امفتامین‌ها، منجر به تحولات الکتروفيزيولوژیک در قلب شده و خطر آريتمى را افزایش می‌دهد.

سن: با پیر شدن، تغییرات ساختارى بافت قلب که منجر به آسيب عروق كرونرى می‌شود، ممکن است سبب افزایش خطر آریتمی های بطنی گردد.

تغذیه نامناسب: کمبود انواع مواد معدنى و ويتامين‌ها، به ويژه پتاسيم، منيزيم و كلسيم، می‌تواند تأثير منفى بر عملكرد الكتریكى قلب داشته باشد و احتمال آریتمی های بطنی را افزایش دهد.

بروز سکته قلبى: در طول يا پس از سکته قلبى، تغييرات الکتروفيزيولوژیک در قلب رخ مى‌دهد که می‌تواند منجر به آریتمی های بطنی شود.

استرس: استرس شديد يا فشار عصبى ناگهانى می‌تواند خطر آريتمى را افزایش دهد.

تاثیر آریتمی بطنی بر روی قلب

قلب از چهار اتاقک تشکیل شده است. دو اتاقک بالایی، دهلیز نام دارند و دو اتاقک پایینی بطن نام دارند. بطن سمت راست خون را از قلب پمپ می کند و به شش ها می فرستد، خون در آن جا کربن دی اکسید را تخلیه می کند و اکسیژن جذب می کند. بطن سمت چپ آخرین اتاقکی است که خون از آن پمپ می شود و به سایر نقاط بدن می رود. چون بطن ها در فعالیت قلب، نقش کلیدی و بسیار مهم دارند، کوچک‌ترین اختلالی در آن ها باعث پیامد های جدی می شود؛ مثل:

• شوک قلبی: این مشکل زمانی هست که قلب نمی تواند خون کافی پمپ کند تا اکسیژن بدن را تامین کند.
• ایست قلبی ناگهانی: این زمانی است که قلب به طور پیش بینی نشده و ناگهانی از کار می افتد.

بدون احیای قلبی ریوی ( CPR ) یا استفاده از دستگاه شوک قلبی الکتریکی، هردو شرایط قبلی می تواند در چند دقیقه کشنده باشند.

علائم آریتمی بطنی چیست؟

نشانه های آریتمی بطنی بستگی به نوع آریتمی دارد. برخی هیچ نشانه ای ندارند؛ مثل آریتمی های ناپایدار.

تاکی کاردی بطنی ( VT ) معمولا نشانه های زیر را دارد:

• درد قفسه سینه
• سرگیجه و حالت غش
• تنگی نفس و مشکل در نفس کشیدن
• تپش سنگین و سریع قلب

فیبریلاسیون های بطنی معمولا باعث غش کردن و از هوش رفتن فرد می شود. گاهی اوقات قبل از این اتفاق، هیچ علائم هشداری وجود ندارد و همه چیز عادی به نظر می رسد. اگر علائم ظاهر شدند، معمولا تا 1 دقیقه قبل از هوش رفتن فرد اتفاق می افتد. علائم آن علاوه بر علائم تاکی کاردی بطنی ( VT )، حالت تهوع را هم شامل می شود.

علت آریتمی بطنی چیست یا چه چیزی باعث آن می شود؟

علت تاکی کاردی بطنی به طور معمول میتوان به عوامل زیر دسته بندی کرد:

• کاردیومیوپاتی ( Cardiomyopathy )
• بیماری قلبی عروقی ( به خصوص زمانی که شکل قلب شما را تغییر می دهد )
• بیماری های مادرزادی قلب ( مشکلات قلبی که با آنها متولد شده اید )
• عدم تعادل الکترولیت
• حمله قلبی
• نارسایی قلبی
• التهاب قلب
• جراحی قلب
• بیماری های دریچه قلب
• کمبود اکسیژن
• داروها

علت فیبریلاسیون های بطنیبه طور معمول میتوان به عوامل زیر دسته بندی کرد:

• ضربه های محکم به قفسه سینه ( مخصوصاً از اجسام کوچک با حرکت سریع مانند توپ بیسبال )
• کاردیومیوپاتی ( Cardiomyopathy )
• بیماری های مادرزادی قلبی
• برق گرفتگی
• حمله قلبی
• جراحی قلب
• داروها
• تاکی کاردی بطنی

انواع مختلف آریتمی بطنی چیست؟

به طور کلی، سه نوع آریتمی بطنی وجود دارد: انقباضات زودرس، تاکی کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی

انقباضات زودرس ( Preventricular contractions ) یا PVC

این نوع از آریتمی بطنی که به نام PVC هم شناخته می شود، مثل تپش های قلب اضافی حس می شود و معمولا بی خطر هستند. تنها استثنا زمانی است که به خاطر شرایط قلبی دیگر، شکل قلب تغییر کرده باشد یا زمانی که PVC ها به طور مداوم و بازه های طولانی اتفاق می افتند.

پی وی سی ها نتیجه ضربان قلب اضافی و غیرعادی هستند که از بطن ها یا حفره های پمپاژ پایین شروع می شوند و ریتم منظم قلب شما را که توسط یک ضربان ساز طبیعی به نام گره سینوسی کنترل می شود، مختل می کنند. گره سینوسی تکانه‌های الکتریکی ایجاد می‌کند که در سراسر دهلیزها به بطن‌ها می‌رود و باعث می‌شود آنها منقبض شوند و خون را به ریه‌ها و بدن پمپ کنند که به آن ریتم سینوسی طبیعی می‌گویند.

در مورد PVC ها، قلب در واقع یک ضربان را از دست نمی دهد. در عوض، یک ضربان اضافی زودتر از حد معمول می آید. سپس معمولاً مکثی وجود دارد که باعث می‌شود ضربان بعدی قوی‌تر شود، چیزی که اکثر مردم تشخیص می‌دهند. PVC ها – که به آنها کمپلکس های بطنی زودرس، ضربان های زودرس بطنی و اکستراسیستول نیز می گویند – بسیار رایج و معمولاً بی ضرر هستند.

علائم انقباضات زودرس یا PVC چیست؟

پی وی سی ممکن است همیشه علائم خاصی ایجاد نکند. هنگامی که علائم ظاهر می شوند، این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:

• •    احساس تپش قلب در قفسه سینه یا گردن
• •    احساس ضربان رد شده یا اضافی
• •    افزایش آگاهی از ضربان قلب
• •    ضعف
• •    سرگیجه
• •    احساس بال زدن در قفسه سینه
• •    غش کردن

پی وی سی های مکرر می توانند منجر به کاهش فشار خون شوند.
هر گونه علائم PVC را به پزشک خود اطلاع دهید تا بتوانید تعیین کنید که آیا علت زمینه ای وجود دارد که باید درمان شود، مانند سایر مشکلات ریتم، مشکلات جدی قلبی، اضطراب، کم خونی یا عفونت. همچنین باید علائمی مانند سرگیجه یا غش را گزارش کنید. در کسانی که قلب سالم دارند، پی وی سی های گاه به گاه بی ضرر هستند و معمولاً بدون درمان خود به خود برطرف می شوند. برخی از علائم PVC را می توان از طریق تغییر سبک زندگی مدیریت کرد – برای مثال محدود کردن کافئین، تنباکو و الکل و استرس.

درمان انقباضات زودرس یا PVC چگونه است؟

درمان بیمارانی که پی وی سی را به طور منظم تجربه می کنند شامل داروهایی مانند مسدود کننده های بتا و مسدود کننده های کلسیم است. برای بیمارانی که علائم آنها شدید است، ممکن است ابلیشن با کاتتر توصیه شود. در طول ابلیشن کاتتر، یک الکتروفیزیولوژیست از انرژی فرکانس رادیویی برای سوزاندن ناحیه ای از قلب که از آنجا PVC ها منشا می گیرند استفاده می کند.

تاکی کاردی بطنی ( Ventricular tachycardia )

تاکی کاردی بطنی یک ریتم سریع قلب است که در حفره های پایینی یا بطن های قلب رخ می دهد. پس وضعیتی اس که در آن سیگنال الکتریکی از بطن ها با سرعت بسیار سریع اما اغلب منظم ارسال می شود.

اغلب در افراد مبتلا به بیماری قلبی زمینه ای مانند بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی یا سابقه حمله قلبی قبلی رخ می دهد. در این شرایط، ممکن است یک آریتمی تهدید کننده زندگی باشد که در صورت تداوم و درمان نشدن می تواند منجر به غش یا مرگ شود. تاکی کاردی بطنی (VT) همچنین می تواند در افراد با قلب طبیعی رخ دهد و VT ایدیوپاتیک نامیده می شود. از آنجایی که VT اغلب با علائم همراه است و در بسیاری از افراد می تواند منجر به فیبریلاسیون بطنی (یک ضربان قلب خطرناک و سریع و نامنظم) شود، یک بیماری جدی است که نیاز به درمان و پیگیری تهاجمی دارد.

علائم تاکی کاردی بطنی چیست؟

علائم VT ممکن است شامل موارد زیر باشد:
•    ضربان قلب سریع یا احساس بال زدن در قفسه سینه (تپش قلب)
•    سرگیجه
•    درد قفسه سینه
•    سفتی گردن
•    تنگی نفس
•    غش کردن
•    ایست قلبی

درمان تاکی کاردی بطنی چگونه است؟

درمان تاکیکاردی بطنی به علائم شما بستگی دارد. ممکن است نیازی به درمان نباشد اگر:

•    شما بیماری قلبی زمینه ای ندارید
•    علائم سختی ندارید
•    قسمت های VT شما مدت زیادی طول نمی کشد

با این حال اگر فردی دارای این آریتمی باشد، درمان های زیر برای او پیشنهاد می‏شود:

اگر فردی مبتلا به VT در مضیقه باشد، ممکن است نیاز داشته باشد:

•    CPR

•    کاردیوورژن (شوک الکتریکی)

•    داروهایی (مانند لیدوکائین، پروکائین آمید، سوتالول یا آمیودارون) که از طریق ورید تجویز می شوند.

•    ممکن است برای درمان طولانی مدت به داروهای خوراکی مصرف شود. با این حال، این داروها ممکن است عوارض جانبی شدیدی داشته باشند. با توسعه سایر درمان ها، کمتر مورد استفاده قرار می گیرند.

•    ممکن است روشی برای از بین بردن بافت قلب که باعث ضربان غیر طبیعی قلب می شود (به نام ابلیشن) انجام شود.

•    ممکن است یک دفیبریلاتور کاردیوورتر قابل کاشت (ICD) توصیه شود. این یک دستگاه کوچک است که در بدن قرار می‎گیرد که هر گونه ضربان قلب سریع و تهدید کننده زندگی را تشخیص می دهد. اگر این اتفاق بیفتد، ICD به سرعت یک شوک الکتریکی به قلب می فرستد تا ریتم را به حالت عادی بازگرداند. به این حالت دفیبریلاسیون می گویند.

فیبریلاسیون بطنی ( Ventricular fibrillation )

این آریتمی که با اخطار v-fib هم شناخته شده است، زمانی اتفاق می افتد که اتاقک های پایینی قلب به جای گسترش و انقباض، دچار لرزش و تکان خوردن شود. چون بطن ها به طور کامل منبسط و منقبض نمی شوند، خون در آن ها پمپ نمی شود. این باعث توقف فعالیت قلب و ایست قلبی می شود. کمبود جریان خون به مغز، پس از چند ثانیه باعث از هوش رفتن می شود. اگر جریان خون تا چند دقیقه احیا نشود، این نواع آریتمی بطنی جان فرد را تهدید خواهد کرد.

فیبریلاسیون بطنی (VF) جدی ترین آریتمی قلبی در نظر گرفته می شود. VF ناگهانی است، بدون هشدار اتفاق می افتد و قلب را از کار کردن باز می دارد. در VF، ضربان قلب سریع و پر هرج و مرج است، که باعث می شود حفره های پایینی قلب (بطن ها) توانایی خود را برای پمپاژ موثر از دست بدهند یعنی اختلال در فعالیت الکتریکی باعث می شود که گاهی سیگنال های الکتریکی به قدری سریع ارسال شوند که عضله قلب و بطن ها به لرزه درآیند ولی اصلاً نتپند.

در طول VFib، قلب نمی تواند خون را پمپاژ کند و در نتیجه اکسیژن به مغز و بدن کم می شود. این منجر به کاهش فشار خون و از دست دادن هوشیاری می شود. اگر ریتم طبیعی بازیابی نشود منجر به مرگ می شود. ایست قلبی ناگهانی (SCA) ناشی از فیبریلاسیون بطنی (VF) علت نیمی از مرگ و میرهای مربوط به قلب است. فردی که دچار اپیزود VF شده است می تواند ناگهان بیهوش شود. این به این دلیل است که مغز و ماهیچه ها خون از قلب دریافت نمی کنند.

علائم فیبریلاسیون بطنی چیست؟

علائم زیر ممکن است در عرض چند دقیقه تا یک ساعت قبل از فروپاشی رخ دهد:
•    درد قفسه سینه
•    سرگیجه
•    حالت تهوع
•    ضربان قلب سریع یا نامنظم (تپش قلب)
•    تنگی نفس

درمان فیبریلاسیون بطنی چگونه است؟

فیبریلاسیون بطنی باید سریع درمان شود. احیای قلبی ریوی (CPR) باید در اسرع وقت شروع شود. به محض در دسترس بودن دفیبریلاتور، باید دفیبریلاسیون (شوک الکتریکی وارد شده به قفسه سینه) انجام شود. داروهایی که برای درمان ریتم غیر طبیعی قلب استفاده می شوند ممکن است برای کمک به حفظ ریتم طبیعی قلب تجویز شوند.

هنگامی که فیبریلاسیون بطنی طی چند ساعت پس از حمله قلبی در افرادی که در شوک نیستند و نارسایی قلبی ندارند رخ می دهد، دفیبریلاسیون، سریع ریتم طبیعی را در 95٪ افراد بازیابی می کند. شوک و نارسایی قلبی حاکی از آسیب شدید به بطن ها است. اگر بطن ها به شدت آسیب ببینند، حتی کاردیوورژن سریع فقط 30 درصد موفقیت دارد و 70 درصد افرادی که احیا می شوند بدون اینکه عملکرد طبیعی خود را بازیابند می میرند.

افرادی که با موفقیت از فیبریلاسیون بطنی احیا می شوند و زنده می مانند در معرض خطر بالای یک دوره دیگر هستند. اگر فیبریلاسیون بطنی ناشی از یک اختلال برگشت پذیر باشد، آن اختلال درمان می شود. در غیر این صورت، اکثر افراد یک دستگاه دفیبریلاتور قلبی قابل کاشت (ICD) را با جراحی کاشته می‌کنند تا در صورت عود فیبریلاسیون، شوک ایجاد کند. ICDها به طور مداوم ضربان و ریتم قلب را کنترل می کنند، به طور خودکار فیبریلاسیون بطنی را تشخیص می دهند و یک شوک برای تبدیل آریتمی به ریتم طبیعی ایجاد می کنند.