تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا MRI، یک روش برای تصویربرداری پزشکی غیر تهاجمی می‌باشد که تقریبا از همه بخش‌های بدن (اندام‌ها، ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و رگ‌های خونی) تصاویر دقیقی تشکیل می‌دهد. دستگاه MRI یک دستگاه شبیه به لوله است و شخص با دراز کشیدن روی تخت، به این لوله منتفل می‌شود. در این روش تصویربرداری بر خلاف روش اشعه ایکس، از پرتو یونیزانی که اثرات منفی آن در بلند مدت مشخص نیست استفاده نمی‌شود. تصاویر ام آر آی اطلاعات مهمی در مورد وضعیت جسمی و سلامتی شما در اختیار پزشک قرار می‌دهد و پزشک بر اساس آن می‌تواند یک دوره و روش درمان مناسب را برای شما تشخیص دهد.
در ام ار ای قلبی، بافت قلب و نحوه عملکرد آن بررسی می‌شود. در این روش تصاویر دقیقی از داخل و اطراف قلب گرفته می‌شود. ام آر آی قلبی برای تشخیص و یا نظارت بر بیماری‌های مختلف قلبی توسط متخصصین استفاده می‌شود. این تصاویر برای بررسی آناتومی و عملکرد قلب برای هر دو دسته از بیماری‌هایی که در بدو تولد وجود دارند و یا با گذشت زمان ایجاد می‌شوند مناسب است. در برخی از اسکن‌ها ممکن است ماده حاجب تزریق شود. این ماده رگ‌های خونی را برجسته‌تر می‌کند تا ساختار و نحوه عملکرد آن‌ها در تصاویر واضح‌تر نمایش داده شود.
اگر دچار اضطراب هستید یا با فضاهای بسته مشکل دارید و باعث ناراحتی شما می‌شود (کلاستروفوبیا) حتما قبل از انجام اسکن با پزشک خود مشورت کنید.
فهرست عناوین
انواع MRI قلب و عروق چیست؟
اسکن MRI قلب انواع مختلفی دارد که در ادامه توضیح داده می‌شوند.
اسکن MRI قابلیت حیات (پرفیوژن و تاخیر)
در این نوع اسکن، ماده حاجب تزریق می‌شود که باعث می‌شود عضله‌هایی از قلب که خون خوبی دریافت می‌کنند مشخص شوند. مناطقی از قلب که خون کافی به آن‌ها نمی‌رسد کمتر برجسته می‌شوند. با این تصویربرداری، مشکل ایسکمیک قلبی، که کمبود خون در مناطقی از قلب و نرسیدن اکسیژن کافی به طبع آن است، مشخص شود. بعد از اتمام این اسکن، بعد از یک فاصله کوتاه دوباره اسکن تکرار می‌شود. در این اسکن دوم، قسمت‌هایی از قلب که به دلایل مختلف مانند حمله قلبی زخمی شده‌اند برجسته‌تر می‌شود. در این تصویر MRI مشخص است که هر کدام از این جای زخم‌ها در چه بخشی قرار دارد و چه وضعیتی دارد.
با در اختیار داشتن این عکس‌ها پزشک متخصص، می‌تواند بافت‌های “غیرقابل حیات” را شناسایی کند. بافت‌های غیرقابل حیات به بافت‌هایی گفته می‌شود که زخم شدیدی دارند و حتی با اصلاح جریان خون و رسیدن خون و اکسیژن کافی نیز بهبود پیدا نمی‌کنند. در مقابل باقت‌های “قابل حیات” که بافت‌هایی هستند که زخم ندارند اما خون کافی به آن‌ها نمی‌رسد نیز مشخص می‌شوند تا با اقدامات پزشکی مانند جراحی خون بیشتری به آن برسد. این تصاویر به پزشک کمک می‌کند تا از جراحی غیرضروری برای خون‌رسانی به بخش‌های غیرقابل بهبود و بازگشت قلب خودداری کند.
اسکن MRI عملکرد RV و LV
بطن‌های راست و چپ دو حفره پایینی قلب هستند که با منقبض شدن خون را به قسمت‌های مختلف بدن منتقل می‌کنند. در این اسکن یک فیلم کوتاه از نحوه عملکرد قلب در طی ضربان به کمک تصاویر MRI ساخته می‌شود تا حرکات و انقباضات عضله‌های قلب به صورت واضح مشخص شود. به کمک این روش تصویر برداری، حجم حفره‌های قلب و مقدار خون پمپاژ شده در هر ضربان نیز قابل محاسبه است. این روش بسته به دیگر عوامل و میزان سلامت قلب بیمار ممکن است همراه با تزریق حاجب یا بدون آن انجام شود.
اسکن MRI پرفیوژن
در این اسکن جریان خون به قلب در دو حالت استراحت و فشار مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای فراهم کردن حالت فشار از تزریق آدنوزین کمک گرفته می‌شود. این دارو شرایط فعالیت بدنی و ورزش را برای قلب شبیه‌سازی می‌کند. با انجام این اسکن همراه با تزریق این دارو و بدون آن می‌توان تصویر قلب را برای این 2 حالت مقایسه کرد. اگر در طی فرایند تصویربرداری ماده حاجب نیز تزریق شود، می‌توان بخش‌هایی از قلب که در زمان ورزش اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند را مشخص کرد.
اسکن MRI ارزیابی ساختاری
در این تصویربرداری، آناتومی و ساختار قلب و همینطور اتصال آن به بقیه بدن نشان داده می‌شود. ساختار قلب شامل 4 حفره است و جریان یک طرفه خون در آن به کمک 4 دریچه کنترل می‌شود. در این تصویر روابط بین حفره‌های مختلف و عروق خونی بررسی می‌شود و همچنین می‌تواند توده‌ها و یا تومورهای قلبی را نیز شناسایی کند. در این اسکن نیز می‌توان ماده حاجب تزریق کرد.
اسکن MRI آنژیوگرافی
آنژیوگرافی به تصویربرداری از رگ‌های خونی گفته می‌شود در این تصویربرداری، رگ اصلی خروجی قلب یا همان آئورت و دیگر رگ‌هایی که خون را به سر و دست‌ها می‌رسانند بررسی می‌شود. این اسکن، اندازه و میزان باریک شدن آئورت، دیواره آن و به طور کلی مشکلات مرتبط با آن را ارزیابی می‌کند. همچنین جریان خونی که از رگ می‌گذرد نیز قابل اندازه گیری است. در MRI آنژیوگرافی ممکن است تزریق حاجب نیز انجام شود.
چه کسانی نباید از MRI استفاده کنند؟
از آنجایی که در MRI از اشعه استفاده نمی‌شود، انجام آن نیز بی خطر است اما به دلیل وجود آهنربای قوی، بیمارانی که از تجهیزات و ایمپلنت‌های فلزی مبتنی بر آهن (مانند پیس‌میکر یا ضربان ساز، کلیپس آنوریسم مغزی، حلزون گوش کاشته شده، پمپ‌های تزریق دارو، برخی از وسایل پیشگیری از بارداری داخلی و …) استفاده می‌کنند ممکن است با مشکلاتی موجه شوند و قادر به انجام تصویربرداری MRI نباشند. تصویربرداری MRI برای افرادی که دیگر اجسام فلزی مانند گلوله یا ترکش، بخیه‌های فلزی و … دارند نیز ممنوع است.
اگر باردار هستید یا مشکوک به بارداری هستید حتما قبل از MRI به پزشک خود اطلاع دهید چرا که این اسکن برای افراد باردار توصیه نمی‌شود. اگر از رنگ کنتراست یا همان ماده حاجب استفاده شود ممکن است باعث بروز حساسیت‌های آلرژیک شود، بیمارانی که به این ماده واکنش آلرژیک نشان می‌دهند یا به مواد دیگری مانند بعضی داروها، ید و صدف حساسیت دارند قبل از انجام اسکن باید به رادیولوژیست یا پزشک خود اطلاع دهند.
چه نکاتی را قبل از MRI باید رعایت کنیم؟
- در صورت ابتلا به کلاستروفوبیا به پزشک خود اطلاع دهید: برای انجام تصویربرداری MRI شما داخل یک دستگاه لوله‌ای بسته قرار می‌گیرید و مدت زمانی که انجام آن طول می‌کشد می‌تواند متفاوت باشد و حتی به 1 ساعت هم برسد. اگر دچار ترس از فضاهای بسته یا تنگ هستید حتما با پزشک خود در میان بگذارید. برای این افراد ممکن است از داروهایی استفاده شود تا شخص بتواند در طول زمان تصویربرداری آرام باشد.
- جواهرات خود را در خانه بگذارید: از آنجایی که MRI یک آهنربای قوی و بزرگ است، در هنگام انجام تصویربرداری نباید هیچ گونه فلزی همراه خود داشته باشید به همین دلیل بهتر است همه جواهرات خود را دربیاورید و جهت اطمینان در خانه بگذارید.
- با دکتر خود صادق باشید: وجود شرایط خاص برای بیمار می‌تواند در روند انجام MRI تغییراتی ایجاد کند به همین دلیل قبل از اقدام به تصویربرداری شرایط پزشکی خود را به طور کامل با پزشک در میان بگذارید. این شرایط شامل سابقه مشکلات کلیوی، سابقه دیابت، بارداری، کاشت دستگاه پیس‌میکر یا ضربان‌ساز، دستگاه تزریق کاشته شده مانند دستگاه تزریق انسولین، کاشت حلزون گوش، وجود ترکش و گلوله در بدن و … می‌باشد. قبل از انجام تصویربرداری لیستی از سابقه بیماری‌های مختلف از شما پرسیده می‌شود در پاسخگویی به آن صادق باشید. ارائه اطلاعات نادرست ممکن است باعث بروز مشکلاتی در اسکن شود.
- پیرسینگ جدید نزنید: همانطور که گفته شد قبل از وارد شدن به دستگاه باید تمام جواهرات خود را در بیاورید. این موضوع برای گوشواره‌ها و پیرسینگ‌های قدیمی مشکلی ندارد اما اگر در هفته آخر پیرسینگ جدیدی زده باشید ممکن است در آوردن آن کار راحتی نباشد یا حتی در طی مدت زمان اسکن، سوراخ آن بسته شود.
- به توصیه‌های پزشک خود عمل کنید: اگر پزشک از شما خواسته است که در رژیم غذایی خود تغییری ایجاد کنید یا میزان فعالیت بدنی خاصی را انجام دهید حتما به آن عمل کنید. در صورتی که پزشک شما برای داروهای مصرفی شما تجویز جدیدی داشته است که مصرف بعضی از داروها را قطع کنید یا داروهای جدیدی را شروع به مصرف کنید حتما از دستورالعمل دکتر پیروی کنید تا نتیجه دقیقی داشته باشید.
- نظم و روتین زندگی خود را حفظ کنید: اگر پزشک شما تجویزی برای رعایت کردن داشته باشد پیروی کردن از آن ضروری می‌باشد در غیر این صورت نظم و روتین عادی زندگی خود را رعایت کنید. در مصرف داروهایتان تغییری ایجاد نکنید و فعالیت‌های روزمره زندگی خود را ادامه دهید. با حفظ روتین زندگی خود باعث می‌شوید که نتایج تصویربرداری شما گمراه کننده نباشد.
تصویر برداری MRI و اکوکاردیوگورافی چه تفاوتی دارند؟
هر دو روش MRI و اکوکاردیوگرافی نقش مهمی در تشخیص بیماری‌ها و حفظ سلامت قلب دارند. روش اکوکاردیوگرافی با کمک امواج صوتی فرکانس بالا تصاویری از قلب ایجاد می‌کند این در حالی است که در روش MRI تصویربرداری به کمک میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی انجام می‌شود.
اکوکاردیوگرافی اطلاعاتی در مورد عملکرد و ساختار قلب را در زمان واقعی یعنی همزمان با ضربان قلب ارائه می‌دهد و پزشکان برای درک عملکرد قلب و تصمیم‌گیری سریع در مواقع ضروری از آن استفاده می‌کنند در حالی که MRI تصاویر دقیق و با جزئیاتی از آناتومی و عملکرد قلب ایجاد می‌کند و بیشتر برای بیماری‌های قلبی و دلایل زمینه‌ای ایجاد آن‌ها استفاده می‌شود.
به عنوان نتیجه نهایی می‌توان گفت MRI برای ارائه تصاویر با جزئیات بالاتری مناسب‌تر است و امکان ارزیابی عمیق‌تری را می‌دهد و از دقت بالاتری برخوردار است در حالی که اکوکاردیوگرافی نیز به علت ارائه نتایج همزمان با عملکرد قلب روشی ارزشمند است و برای مواقعی که سرعت اهمیت بالایی دارد مناسب‌تر است.