مصرف الکل می‌تواند برای سلامت قلب مضر باشد، این حقیقت به ویژه در افرادی که مصرف الکل بالایی دارند بیشتر به چشم می‌خورد. تحقیقات نشان داده است که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در این دسته از افراد بیشتر خواهد بود.
تاثیر مصرف الکل بر سلامت قلب یک بحث پیچیده است. تحقیقات اولیه بیان کرده بودند که میزان مصرف کم الکل برای سلامتی قلب مفید است در حالی که در بررسی‌های جدید مشخص شد حتی مصرف اندک الکل نیز برای قلب مضر است. از جمله مشکلاتی که مصرف الکل می‌تواند برای انسان ایجاد کند گیجی، عدم کنترل، افزایش تپش قلب، حالت تهوع و استفراغ است. در حالت مصرف زیاد می‌توان به خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی، عصبی، سرطان، قند خون و بیماری‌های قلبی اشاره کرد. در این مقاله رابطه آریتمی قلبی و سلامت قلب با مصرف الکل شرح داده میشود.
فهرست عناوین
آیا مصرف الکل باعث آریتمی قلبی میشود؟
آریتمی به هرگونه اختلال یا بی‌نظمی در ریتم یا ضربان طبیعی قلب گفته میشود. الکل اثرات زیادی بر بدن انسان دارد که عموما به دلایل مشخصی موجب ضربان نامنظم قلب میشود که در ادامه آن ها را بررسی میکنیم.
دلایل تاثیر مصرف الکل در ایجاد آریتمی قلبی
1- تأثیر بر سلول های قلب
نوشیدن الکل می‌تواند به سلول‌ها آسیب برساند و منجر به ایجاد مقادیر کمی بافت فیبری در قلب شود که باعث ضربان قلب نامنظم یا آریتمی قلبی میشود. بررسی‌ها نشان داده است افرادی که به نوشیدن مشروبات الکلی ادامه می‌دهند، حتی پس از بعضی درمان‌ها مانند سوزاندن بخش‌هایی از قلب، احتمال بیشتری دارد که ضربان قلب نامنظم یا آریتمی قلبی ادامه داشته باشد.
2- اثرات الکتروفیزیکی
سلول‌های قلب با حرکت سیگنال‌های الکتریکی بین سلول‌ها به روشی هماهنگ منقبض می شوند. با گذشت زمان، نوشیدن الکل ممکن است این سیگنال های الکتریکی را تغییر دهد و باعث ایجاد ضربان قلب نامنظم(آریتمی) شود.
3- تأثیر بر سیستم عصبی خودمختار
سیستم عصبی خودمختار عملکردهای بدن مانند ضربان قلب، هضم و تعداد تنفس را کنترل می‌کند. بررسی‌ها نشان داد که الکل بر روی این سیستم اثر می‌گذارد که نتیجه آن ضربان قلب نامنظم است.
کدام آریتمی های قلبی را شامل میشود؟
از بین تمام آریتمی های فوق بطنی ناشی از اثرات مصرف الکل، فیریلاسیون دهلیزی رایج‌ترین آریتمی ظاهر شده است. از آنجایی که عموما این آریتمی بیشتر در دوران تعطیلات و مصرف بیشتر الکل در آن زمان رویت میشود، این پدیده در بین پزشکان با نام “holiday heart” معروف است.
تحقیقاتی که بر روی افراد بالای 14 سال انجام شد نشان داد حتی مصرف بسیار اندک الکل در زندگی به میزان 16 درصد خطر ابتلا به آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی را در برابر افرادی که اصلا الکل مصرف نمی‌کنند افزایش می‌دهد.
از آنجایی که ادامه آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی می تواند منجر به سکته مغزی و مرگ شود، مصرف بیش از اندازه الکل می‌تواند پیامدهای فوق را برای شخص مصرف کننده به همراه داشته باشد. تحقیقات دیگر نیز از پیدایش آریتمی فلاتر دهلیزی، ضربان زودرس دهلیزی و تاکیکاردی دهلیزی حمله ای با مصرف روزانه یا زیاد الکل خبر داده اند.
در بین آریتمی‌های بطنی، تاکیکاردی بطنی بیشترین رابطه را با مصرف الکل دارد. داده‌های مطالعات متعدد نشان می‌دهد که بروز آریتمی تاکیکاردی بطنی برای افرادی که الکل مصرف نمی‌کنند یا کم مصرف می‌کنند (2 تا 6 مرتبه در هفته) بسیار کمتر از افرادی است که میزان زیادی الکل (3 تا 5 مرتبه در روز) مصرف می‌کنند. همچنین باید ذکر کرد که این آریتمی از خطرناک‌ترین آریتمی‌های قلبی است که می‌تواند باعث مرگ فرد گردد.
اما جالب است در تحقیقی که توسط آقای پساتی و همکارانش انجام شد، مصرف الکل برای بیماران مسن دارای آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی نقش محافظتی نیز داشت. البته این مصرف الکل به‌صورت بسیار کم و فقط در حد 2 یا 3 مرتبه در هفته بود.
به نظر می رسد که رابطه بین الکل و آریتمی ممکن است غیرخطی باشد که شامل تعاملات پیچیده بین متغیرهایی مانند دوز، الگوی نوشیدن، سن و جنسیت است. اما توصیه میشود در صورت داشتن بیماری قلبی درخصوص مصرف الکل حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
خطرات مصرف الکل برای سیستم قلبی و عروقی به جز آریتمی
قلب و رگ‌های خونی بخشی از سیستم قلبی عروقی را تشکیل می‌دهند. خون توسط قلب، از طریق این رگ‌های خونی از طریق شریان‌ها، مویرگ‌ها و سیاهرگ‌ها به اطراف بدن پمپ میشود. الکل مستقیماً از طریق معده و روده کوچک به جریان خون جذب شده و سیستم قلبی عروقی تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
در زمان نوشیدن، الکل می‌تواند باعث افزایش موقت ضربان قلب و فشار خون شود. از طرفی دیگر، در درازمدت، نوشیدن زیاد می‌تواند منجر به افزایش مداوم ضربان قلب، فشار خون بالا، ضعیف شدن ماهیچه قلب و ضربان قلب نامنظم شود. همه این موارد می‌تواند خطر حمله قلبی و سکته مغزی ناشی از الکل را افزایش دهد.
افزایش ضربان قلب
ضربان قلب تعداد دفعات تپش‌های قلب در دقیقه است. الکل می‌تواند باعث تغییر در نحوه و تعداد تپش قلب شود. مطالعات نشان داده‌اند که نوشیدن زیاد الکل می‌تواند باعث بروز تاکیکاردی شود. تاکیکاردی به آریتمی گفته میشود که به دلیل بروز مشکلات در سیگنال‌های الکتریکی که تپش قلب را تولید می‌کنند، ضربان قلب افزایش می‌یابد. عوارض ناشی از دوره‌های متوالی تاکیکاردی، بسته به فراوانی، طول و شدت آنها متفاوت است، اما می‌تواند باعث لخته شدن خون گردد که می‌تواند منجر به حمله قلبی یا سکته شود.
افزایش فشار خون
فشارخون به نیرویی گفته میشود که قلب برای پمپ کردن خون در رگ‌ها برای خون‌رسانی به سرتاسر بدن از آن استفاده می‌کند. فشارخون به کمک دو عدد و با واحد فشار میلیمتر جیوه بیان میشود.
عدد اول مربوط به فشار سیستولیک است و مربوط به زمانی است که قلب خون را به بیرون پمپ می‌کند. عدد دوم فشار دیاستولیک بوده و مربوط به زمانی است که قلب بین دو تپش خود قرار دارد.
به عنون مثال وقتی گفته میشود فشار 140 روی 90 است معنی آن این است که فشار سیستولیک 140 میلیمتر جیوه و فشار دیاستولیک 90 میلیمتر جیوه است. فشار خون بالا زمانی است که خون با نیرویی بیش از حد معمول از طریق شریان‌ها پمپاژ میشود. عموما به فشاری بالاتر از 140 روی 90 فشار بالا گفته میشود.
اگرچه این عدد برای افراد بیشتر از 80 سال 150 روی 90 گزارش شده است. نوشیدن حتی یکبار الکل می‌تواند منجر به افزایش موقت فشار خون شود ولی نوشیدن الکل بیشتر می‌تواند باعث بیماری فشارخون ناشی از مصرف الکل شود. نوشیدن الکل موجب تاثیر بر روی ساختار ماهیچه‌ای رگ‌ها شده و باعث سفت شدن و ضخیم شدن شریان ها میشود. در نتیجه رگ باریک‌تر شده و فشار خون بیشتر میشود. فشار خون بالا یک عامل خطر برای حمله قلبی و سکته مغزی است.
ضعیف شدن ماهیچه قلب
نقش قلب در رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بدن بسیار مهم است و این امر را با ایجاد فشار برای گردش خون در سراسر بدن انجام داده و اطمینان حاصل می‌کند که خون فقط در یک جهت جریان دارد. فرکانس و نیروی انقباضات قلب بسته به نیاز بدن تنظیم می شود.
آناتومی قلب پیچیده است، اما توانایی قلب برای انقباض به دلیل لایه عضلانی درون دیواره قلب بدست می‌آید. مصرف زیاد الکل می‌تواند منجر آسیب به عضلات قلب شود. اگر آسیب وارده زیاد شود موجب ضعیف شدن ماهیچه قلب می شود. ضعیف شدن ماهیچه قلب باعث بزرگ شدن چهار حفره قلب و در نتیجه انقباضات ضعیف‌تر خواهد شد که موجب گردش خون دشوارتر در بدن میشود.
بنابراین در نهایت مصرف زیاد الکل می‌تواند منجر به نارسایی احتقانی قلب شود، و مربوط به زمانی است که قلب به اندازه کافی برای نیازهای بدن پمپ نمی‌کند. در نتیجه غیر از بروز آریتمی قلبی، مصرف الکل بدلیل اثر بر روی سیستم قلب و عروق موجب حمله قلبی و سکته مغزی میشود.
راهکار برای ترک مصرف الکل
همان‌طور که بررسی شد مصرف الکل برای سلامتی به ویژه قلب بسیار مضر است و بهترین اقدام در مقابل آن دوری و ترک مصرف آن است. برای این هدف چند راهکار ساده وجود دارد که انجام آنها می‌تواند رسیدن به این هدف را ساده‌تر کند.
- نوشتن دلایل ترک الکل: یک لیست از دلایلی که می‌خواهید مصرف الکل را ترک کنید را برای خود بنویسید. این دلایل می‌تواند احساس سلامتی بیشتر، بهبود کیفیت خواب و داشتن روابط سالم و بهتر باشد. مشاهده این لیست یک تشویق‌گر خوب برای شما خواهد بود.
- الکل را در دسترس خود قرار ندهید: وقتی که الکل به راحتی در دسترس شما باشد به عنوان مثال در منزل یا محل کار در اختیار شما باشد، فرآیند ترک دشوارتر خواهد بود. به همین دلیل می‌توانید اقدامی انجام دهید که این دسترسی دشوارتر شود به عنوان مثال در منزل اقدام به نگهداری از الکل نکنید.
- چند روز یا یک هفته الکل ننوشید: اگر مصرف الکل بسیار بالایی دارید یا ترک ناگهانی آن برای شما ممکن نیست می‌توانید یک یا چند روز از مصرف آن خودداری کنید. احساس بهتر ترک الکل و تغییرات مثبت ترک مصرف آن برای شما انگیزه‌ای خواهد بود که بیشتر به سمت ترک همیشگی آن قدم بردارید.
- از افرادی که مصرف الکل دارند فاصله بگیرید: به دلیل آن‌که دیگران در حال مصرف الکل هستند، نباید شما هم در جمع آنها الکل بنوشید. با خود تمرین کنید که چگونه مودبانه به دعوت مصرف الکل نه بگویید و تلاش کنید در جمع‌هایی که مصرف الکل در آنها وجود دارد شرکت نداشته باشید.
- خود را مشغول کنید: صحبت کردن با دیگران، بازی کردن، ورزش کردن باعث نشاط در شما شده و ذهن شما را از فکر کردن به مصرف دور می‌کند. این روش راه‌حلی کارآمد برای ترک مصرف است.
- درخواست کمک کنید: ترک مصرف الکل همیشه کار آسانی نیست. شما در این مسیر تنها نیستید و می‌توانید با طرح خواسته خود از حمایت دوستان و خانواده خود استفاده کنید. همراهی افراد نزدیک به شما و راهنمایی پزشک شما می‌تواند این فرآیند را برای شما ساده‌تر کند.
- پایداری و استقامت در تصمیم خود داشته باشید: بسیاری از افرادی که موفق به ترک مصرف الکل شده‌اند بارها در این مسیر شکست خورده‌اند. نباید اجازه بدهید که شکست‌های موقت مانع از رسیدن شما به هدف نهایی بشود.
جمع‌بندی
در نهایت اگرچه مصرف الکل ممکن است در کوتاه مدت باعث سرخوشی شود ولی با توجه به آسیب‌هایی که به بدن به ویژه رگ‌ها، قلب و سیستم خون‌رسانی بدن میزند، نکات منفی آن بیش از نکات مثبت آن است. در گذشته تصور می‌شد مصرف بسیار کم الکل به شکل روزانه می‌تواند فوایدی برای بدن داشته باشد ولی تحقیقات جدید نشان داده حتی آن مصرف کم نیز آسیبی بیشتر از فواید آن به بدن وارد کرده و بهترین تصمیم مصرف نکردن و ترک کامل آن است.