به ضربان قلب بالا، تاکی کاردی سینوسی گفته می شود و زمانی که آرام می‌شوید یا استراحت می‌کنید از بین می رود. این تغییر ضربان موقتی که وابسته به شرایط است، عادی است و خطری ندارد و نیازی به درمان نیز برای آن نیست. اما اگر تاکی کاردی به دلیل شرایط بدنی و روحی در آن لحظه بالا نباشد و به صورت منظم تکرار شود می‌تواند جدی‌تر باشد و نیاز به رسیدگی داشته باشد.
وظیفه قلب شما پمپ کردن خون به سرتاسر ارگان‌های بدن جهت اکسیژن و مواد مغذی رسانی و برداشت مواد زائد باقیمانده از فعالیت آنها است. برای این هدف در زمان استراحت، ضربان قلب به طور معمول بین 60 الی 100 تپش در دقیقه است. زمانی که این ضربان به بیش از 100 تپش در دقیقه برسد تاکی کاردی رخ داده است.
هنگامی که ترسیده‌اید یا بسیار هیجانی یا مضطرب هستید یا در حال ورزش هستید و یا به تازگی فعالیت بدنی مانند پیاده روی یا … داشته‌اید، ممکن است به صورت موقت ضربان قلب بالاتری داشته باشید.
در صورتی که ضربان قلب در حالت استراحت بالا باشد، قلب فرصت نمی‌کند تا در بین ضربان‌ها از خون کافی پر شود و در نتیجه ممکن است نتواند به تمام سلول‌ها خون و اکسیژن برساند، این شرایط می‌تواند برای سلامتی خطرناک باشد. تعداد ضربان قلب توسط سیگنال‌هایی که گره سینوسی دهلیزی (SA) می‌فرستد کنترل میشود و قلب متناسب با آن ضربان انجام می‌دهد.
فهرست عناوین
انواع تاکیکاردی کدامند و چه چیزی باعث آن میشود
تاکی کاردی 3 نوع سینوسی، بطنی و فوق بطنی دارد در ادامه هر کدام از این تاکی کاردی‌ها و علت وقوع آن توضیح داده میشود.
تاکی کاردی سینوسی
در این نوع از تاکی کاردی، هر ضربان قلب به شکل درست خود انجام میشود و هیچ بخشی از قلب در طی ضربان اشتباه عمل می‌کند تنها تفاوت این است است که سیگنال‌های الکتریکی سریعتر از حالت عادی از گره سینوسی ارسال می‌شوند و در نتیجه قلب ضربان‌های سریع‌تری دارد.
ورزش و فعالیت بدنی، تب، ترس، اضطراب و استرس و همچنین مصرف برخی از داروها از عوامل بیرونی هستند که می‌توانند باعث این نوع تاکی کاردی شوند. بعضی از دیگر بیماری‌ها مانند کم خونی، تنگی نفس، تیروئید پرکار یا سابقه حمله قلبی یا نارسایی قلبی و وجود آسیب‌های آن می‌تواند باعث تاکی کاردی سینوسی شود. این تاکی کاردی در اکثر موارد بدون خطر بوده و نیاز به درمان و رسیدگی ندارد.
تاکی کاردی فوق بطنی
این نوع تاکی کاردی زمانی رخ می‌دهد که سیگنال‌های الکتریکی در حفره‌های بالایی قلب عملکرد اشتباهی دارند و به شکل نادرستی ضربان قلب شروع میشود. در این حالت ضربان قلب بالا می‌رود و باعث میشود قلب فرصت نکند تا قبل از انقباض از خون کافی پر بشود؛ به همین دلیل در هنگام انقباض قلب، جریان خون خروجی از آن کاهش یافته است و ممکن است خون‌رسانی به قسمت‌های مختلف بدن با مشکل مواجه شود.
این نوع از تاکی کاردی، زنان و کودکان را بیشتر تهدید می‌کند. کشیدن سیگار، مصرف الکل و یا کافئین زیاد با این نوع آریتمی ارتباط دارد و خطر بروز آن را افزایش می‌دهد.
تاکی کاردی بطنی
در این نوع از تاکی کاردی نیز سرعت ضربان‌های قلب بالا است اما هر ضربان به جای حالت درست شروع از دهلیز، از حفره‌های پایینی یا بطن‌ها شروع می‌شوند و در واقع سیگنال‌های الکتریکی در بطن‌ها به اشتباه تحریک می‌شوند.
در این حالت هم مانند تاکی کاردی فوق بطنی، قلب به دلیل سرعت بالای انقباض‌ها نمی‌تواند خون کافی را جمع کند و به بدن پمپاژ کند و ممکن است خون کافی به بخش‌های مختلف بدن نرسد. علت این نوع از آریتمی می‌تواند عدم تعادل الکترولیت، مشکل در ساختار قلب مثل کاردیومیوپاتی یا بیماری عروق کرونر، مصرف بعضی از داروها، وجود مسیرهای الکتریکی غیرمعمول در قلب باشد و همچنین ممکن است در بعضی موارد علت آن مشخص نباشد.
تاکی کاردی چه علائمی دارد؟
بسیاری از افراد مبتلا به تاکی کاردی علائم و نشانه‌ای از خود نشان نمی‌دهند و طی آزمایش‌ها و معاینه‌ها تاکی کاردی آنها مشخص میشود. کسانی که از خود علائم نشان می‌دهند می‌توانند موارد زیر را تجربه کنند:
- نبض سریع
- درد قفسه سینه
- گیجی
- سرگیجه
- فشار خون پایین
- سبکی سر
- تپش قلب
- تنگی نفس
- ضعف ناگهانی
- غش یا از دست دادن هوشیاری
- ایست قلبی در برخی موارد (در صورت رسیدگی نکردن و بی توجهی به مشکلات آن)
روش تشخیص تاکیکاردی چیست؟
رایج ترین آزمایشات تشخیص تاکی کاردی عبارتند از:
اکوکاردیوگرافی
در این تست، به کمک امواج صوتی از قلب تصویربرداری میشود. در این تصاویر و ویدیوها اندازه، ساختار و حرکات قلب توسط پزشک قابل بررسی است.
آنژیوگرافی عروق کرونر قلب
در این تست، به کمک ماده حاجب برای برجسته تر شدن رنگ خون در تصویر، و اشعه ایکس استفاده میشود و جریان خون قلب برای افرادی که تاکی کاردی بطنی یا فیبرلاسیون بطنی دارند استفاده میشود. در آنژیوگرافی عروق کرونر قلب، انسداد یا باریک شدن رگ‌های خونی نیز قابل مشاهده است.
آزمایشات خون
به کمک آزمایش خون می‌توان دیگر بیماری‌های شخص و یا مشکلات سلامتی که منجر به تاکی کاردی شده‌اند مانند پرکاری تیروئید را شناسایی کرد تا علت اصلی بروز آن رفع شود.
تست استرس
از تست ورزش استفاده میشود تا متوجه شوید که وضعیت قلب شما و آریتمی تاکی کاردی در زمان ورزش و فشار چگونه است. در این تردمیل شخص روی تردمیل یا دوچرخه ثابت شروع به فعالیت بدنی می‌کند و پزشک وضعیت قلب را به صورت همزمان به کمک نوار قلب ECG بررسی می‌کند.
آزمایش و نقشه برداری الکتروفیزیولوژی (EP)
در این تست به کمک لوله‌هایی نازک الکترودها به رگ‌های خونی می‌رسند و سیگنال‌های الکتریکی در نزدیکی قلب دریافت و ثبت می‌شوند. این آزمایش می‌تواند برای تشخیص انواع خاصی از تاکی کاردی و آریتمی استفاده شود.
مانیتور هولتر
مانیتور هولتر یک دستگاه ECG قابل حمل است که کاربر برای یک روز یا بیشتر از آن استفاده می‌کند و نوار قلب (ECG) یا فعالیت الکتریکی قلب شخص در طی روز و در طول انجام فعالیت‌های روزانه ثبت میشود.
نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (ECG)
در این روش، الکترود هایی به قسمت‌های مشخصی از بدن شامل قفسه سینه، بازوها و پاها متصل می‌شوند و فعالیت اکتریکی قلب را ثبت می‌کند.
به کمک این نوار قلب مشخص است که قلب چقدر سریع و یا چقدر کند می‌تپد. دستگاه ثبت نوار قلب همراه زیستل، یک دستگاه کوچک و سبک است که نوار قلبی با کیفیت و دقت بیمارستانی را با اتصال به گوشی در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
نرم افزار زیستا، علاوه بر نوار قلب دیجیتال یک تحلیل اولیه آریتمی به کمک هوش مصنوعی و همچنین ضربان قلب میانگین نیز محاسبه می‌کند و در صورت بالا بودن ضربان قلب به کاربر اطلاع می‌دهد تا به یک پزشک برای بررسی بیشتر نوار قلب مراجعه کند.
دستگاه نوار قلب مانیتور رویداد
این دستگاه نیز مانند دستگاه هولتر عمل می‌کند با این تفاوت که فقط در زمان‌های خاصی به مدت محدود و کوتاه نوار قلب را ثبت می‌کند.
اگر کاربر علائم و تپش غیرعادی احساس کند با فشردن دکمه‌ای ثبت نوار قلب را شروع می‌کند و یا اگر دستگاه ضربان قلب نامنظم تشخیص دهد خود شروع به ثبت و ضبط نوار قلب می‌کند.
درمان تاکی کاردی کاردی چیست؟
ضربان قلب سریع گاهی خود رفع میشود اما در بعضی دیگر از شرایط نیز ممکن است به دارو، جراحی و یا کاشت دستگاه کمکی در بدن برای رفع آن نیاز باشد.
تاکی کاردی ناشی از وجود یک بیماری زمینه‌ای دیگر باشد، پزشکان سعی می‌کنند آن بیماری را رفع کنند تا به دنبال آن تاکی کاردی نیز درمان شود؛ اما اگر تاکی کاردی به دلیل وجود مسیر الکتریکی غیرمعمول در قلب یا مشکلی دیگر در ساختار و عملکرد قلب باشد، از داروها و ابزارهای مختلف برای درمان مستقیم آن استفاده میشود.
دارو های درمان تاکی کاردی
داروهایی برای کنترل ضربان قلب و بازگرداندن ریتم طبیعی قلب معمولاً برای اکثر افراد مبتلا به تاکی کاردی تجویز می شود.
مسدود کننده بتا، مسدود کننده‌های کانال کلسیم، مسدود کننده‌های کانال سدیم یا پتاسیم که برای درمان آریتمی استفاده می‌شوند و رقیق کننده‌های خون یا داروهای ضدانعقاد (برای فیبرلاسیون دهلیزی) از جمله مثال‌های داروهایی هستند که برای کنترل تاکی کاردی می‌توانند استفاده می‌شوند.
اگر دارو برای درمان مشکل کارآمد نباشد پزشک ممکن است روش‌های زیر را مناسب ببیند و برای بیمار تجویز کند.
مانور واگ
برای انواع خاصی از تاکی کاردی و بالا رفتن ضربان قلب مجموعه اقدامات ساده‌ای می‌تواند به کنترل آن کمک کند. دراز کشیدن، قرار دادن آب یخ یا حوله سرد روی صورت، سرفه شدید و حبس کردن نفس و فشار به سمت پایین مانند زمانی که تلاش می‌کنید گوش‌های خود را باز کنید از مجموعه اقداماتی هستند که در هنگام بالا رفتن ضربان قلب ممکن است باعث کنترل آن شوند.
ابلیشن کاتتر
در این روش، پزشک یک یا چند لوله باریک و منعطف که کاتتر گفته میشود را از طریق شریان وارد می‌کند و به سمت قلب حرکت می‌کند. با وارد کردن این لوله‌ها در قلب زخم‌های کوچکی ایجاد می‌کنند تا سیگنال‌های الکتریکی نامنظم مسدود شوند و ریتم عادی قلب بازگردد.
این روش زمانی استفاده میشود که وجود یک مسیر الکتریکی اضافی باعث افزایش ضربان قلب شود. این روش به تنهایی نیازی به جراحی ندارد اما ممکن است همراه با جراحی‌های دیگر استفاده شود.
درمان تاکیکاردی با کاشت ضربان ساز یا پیس میکر
ضربان ساز یا پیس میکر دستگاه کوچکی است که با جراحی در ناحیه قفسه سینه کاشته میشود. هنگامی که دستگاه متوجه ضربان قلب نامنظم میشود، با ارسال یک پالس الکتریکی ضربان قلب را اصلاح می‌کند تا قلب به ریتم درست خود بازگردد.
دفیبریلاتور قلبی قابل کاشت (ICD)
ICD دستگاهی است که با باتری کار می‌کند و در نزدیکی ترقوه کاشته میشود و بر ریتم و نظم ضربان قلب نظارت می‌کند. در صورت تشخیص آریتمی و یا بی‌نظمی در ضربان‌های قلب، به کمک شوک‌هایی با انرژی قابل تنظیم، ریتم قلب را مجددا تنظیم می‌کند و برای افرادی که در خطر بالای تاکی کاردی بطنی یا فیبرلاسیون بطنی هستند استفاده میشود.
جراحی مارپیچ
در این روش، جراح برش‌های کوچکی را در نیمه بالایی قلب (دهلیز) ایجاد می‌کند تا یک الگو از بافت اسکار ایجاد کند. سیگنال های قلب نمی توانند از بافت اسکار عبور کنند. بنابراین این روش می تواند سیگنال های الکتریکی سرگردان قلب را که باعث برخی از انواع تاکی کاردی می شود، مسدود کند.
عمل جراحی قلب باز
گاهی اوقات ممکن است برای از بین بردن یک مسیر الکتریکی اضافی که باعث تاکی کاردی می شود، جراحی قلب باز لازم باشد. جراحی معمولاً تنها زمانی انجام میشود که دیگر گزینه‌های درمانی مؤثر نباشند یا زمانی که برای درمان اختلال قلبی دیگری نیاز به جراحی باشد.
کاردیوورژن
این روش برای اصلاح ریتم قلب به کمک شوک‌های الکتریکی خارجی استفاده میشود. از کاردیوورژن یک مراقبت اورژانسی است و زمانی استفاده میشود که اقدامات اولیه برای کاهش ضربان قلب جواب نداده‌اند.
پیشگیری از تاکی کاردی امکان پذیر است؟
بهترین راه پیشگیری تاکی کاردی، حفظ سلامت قلب و پیشگیری از بروز دیگر بیماری قلبی است. اگر اختلال قلبی دیگری وجود دارد باید تحت درمان و کنترل آن باشید و داروها را به صورت منظم مصرف کنید. از روش‌های دیگر پیشگیری آن داشتن یک سبک زندگی سالم است.
سبک زندگی سالم خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد و به پیشگیری از تاکی کاردی نیز کمک می‌کند. برای داشتن یک سبک زندگی سالم باید موارد زیر را رعایت کنید:
- داشتن رژیم غذایی سالم و مناسب: استفاده از گوشت بدون چربی، لبنیات کم چرب، میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل یک رژیم غذایی کامل و سالم هستند.
- ورزش کردن: ورزش منظم در اکثر روزهای هفته، حتی در حد پیاده روی، تاثیر زیادی در سلامت قلب دارد.
- داشتن وزن مناسب: داشتن وزنی مناسب، خطر ابتلا به انواع بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
- تحت کنترل داشتن سطح کلسترول و فشار خون: مقدار بالای این عوامل بسیار برای سلامت خطرناک است. در صورت نیاز تحت نظر پزشک و به کمک داروها مقدار آن را کنترل کنید.
- کاهش مصرف سیگار، مواد مخدر و الکل: تا حد امکان مصرف آنها را کاهش دهید و سعی کنید تا آنها را ترک کنید. در صورت نیاز می‌توانید از پزشک خود برای روند ترک آنها مشورت بگیرید.
- کاهش مصرف کافئین و انرژی‌زاها: در صورت استفاده از کافئین و نوشیدنی‌های انرژی‌زا در مورد میزان آنها احتیاط کنید. در صورت نیاز در مورد مقدار استفاده مناسب آنها و محدودیت‌های وابسته به شرایطتان با پزشک خود مشورت کنید.
- کاهش استرس در صورت امکان: روش‌هایی برای کاهش استرس خود پیدا کنید، شرکت در جلسات حمایتی، ورزش و صحبت با یک روانشناس از روش‌هایی هستند که ممکن است به شما کمک کند.
- خواب کافی: داشتن خواب کافی بر سلامت قلب شما تاثیر زیادی دارید. حتما خواب کافی شبانه را در برنامه زندگی خود داشته باشید.
- معاینه منظم: به صورت منظم توسط پزشک معاینه شوید و اگر در قلب خود احساس نامعمولی داشتید حتما به پزشک اطلاع دهید تا در صورت بروز هر گونه اختلال در عملکرد قلب شما، در سریع‌ترین زمان متوجه شوید و درمان مناسب داشته باشید.